فرهنگ پزشکی مردمی کلیمیان یزد

جمعیت کنونی کلیمیان یزد بازماندگان جماعت بسیار پرشمار و کهنی از این قوم در نواحی ایران مرکزی است. قدمت سکونت این قوم در یزد در طول دوران تاریخ ایران اسلامی از یک سو و آمار انگشت شمار کنونی این مردم ضرورت مردم نگاری همه جانبه ای از این جمعیت را ضروری می نماید. این پژوهش بنا دارد با تکیه بر شناخت باورها و رفتارهای بهداشتی- درمانی این قوم به گردآوری، مطالعه و تحلیل باورها و رفتارهای پزشکی کلیمیان یزد بپردازد.

مواد و روش ها: 

داده های تحقیق حاضر نتیجه پژوهش های انسان شناختی و مبتنی بر کار میدانی (تکنیک مصاحبه عمیق و مشاهده) و اسنادی و کتابخانه ای است؛ برای گردآوری این داده ها از همه روش های تحقیق میدانی، اسنادی و کتابخانه ای بهره گرفته شده است. در این پژوهش به دلیل محدودیت در گردآوری اطلاعات به روش پژوهش میدانی، از مطالعه کتابخانه ای نیز بهره های بیشتری گرفته شده است. مصاحبه با سه تن از جامعه یهودیان یزد (دو نفر بومی مقیم یزد و یک نفر حاخام و پزشک مقیم تهران) به عنوان افراد آگاه بومی یکی از این روش ها بوده است.

یافته ها: 

از دیرباز در فرهنگ ایرانی یهودیان به حذاقت در پزشکی شهره بوده اند؛ همچنین به طور کلی در فرهنگ پزشکی یهودیان توجه خاصی به رعایت بهداشت فردی، رعایت بهداشت در مصرف خوراکی ها و تهیه سالم ترین مواد اولیه برای تهیه غذا مشاهده می شود. رژیم غذایی خاص یهودیان نکات خاص و منحصربه فردی را همچون پرهیز از خوردن هم زمان غذاهای گوشتی با لبنیات در بر دارد. بیماری شناسی یهودیان یزد وجوه اشتراک زیادی با پیکره اصلی اتنومدیسین ایرانی دارد و در آن برای درمان بیماری هایی همچون آل زدگی، باد سرخ، «ثقل سامیم»، «ثقل سیاه»، «قسیون» و «نفتالوس» راه هایی پیشنهاد شده است.

نتیجه گیری: 

جامعه کلیمیان یزد که همواره از لحاظ تاریخی و جامعه شناختی با مسئله فقر و قلت جمعیت روبه رو بوده اند، هیچ گاه نتوانسته اند از سطح معیشت روزانه قدمی بیرون بگذارند و تمامی دستاوردهای فرهنگی و تمدنی آن ها نیز به دلیل مهاجرت های گسترده و پیاپی نتوانسته پایدار شود و از نسلی به نسل دیگری منتقل شود. ازاین رو امروزه دیگر صحبت از فرهنگ پزشکی مردمی یهودیان در یزد کار سخت و دشواری است. پژوهش پیرامون این فرهنگ نزد یهودیان مهاجر به تهران، شیراز و اصفهان می تواند آغازگر راهی برای کشف نکات تازه ای از این حوزه از اتنومدیسین ایرانی باشد.