تحلیل توصیفی - استنباطی محتوای کتاب درسی «انسان و محیط زیست» از جنبه درونی

کتاب «انسان و محیط زیست» بر پایه رویکرد عام برنامه درسی (شکوفایی فطرت الهی) و با توجه به عناصر پنج گانه (علم، تفکر، ایمان، اخلاق و عمل) در چهار پهنه (خود، خلق، خلقت و خالق متعال) برای تدریس در سال یازدهم کلیه رشته های تحصیلی تالیف شده است. ازآنجاکه این درس برای نخستین بار به عنوان درسی مستقل وارد نظام آموزشی کشور شده و به موضوعات محیط زیستی به طورجدی و با برنامه مشخص می پردازد، هدف این پژوهش، تحلیل جنبه درونی و ابعاد ظاهری و محتوایی می باشد. این پژوهش با روش توصیفی از نوع تحلیلی- پیمایشی انجام شده است. نمونه پژوهش شامل سه بخش است: کتاب انسان و محیط زیست (کل محتوا)، دانش آموزان پایه یازدهم (به تعداد 1931 نفر) و معلمانی که کتاب فوق را تدریس کرده اند (185 نفر) که به طور تصادفی از 11 استان و 29 شهر در این تحقیق شرکت کرده اند. در بخش تحلیل، ابعاد (مقوله های) به دست آمده از تحلیل محتوی عبارت اند از: ظاهری، متن، تکالیف، سوال، تصاویر، جداول، نمودار، بحث، آیات، بیشتر بدانیم و ارتقاء (تاثیر محتوی بر ارتقاء مهارت ها و علائق فردی). این ابعاد ازنظر دانش آموزان کمتر از میانگین فرضی و ازنظر معلمان با رتبه بندی و درجه اهمیت متفاوت از دانش آموزان، بالاتر از میانگین فرضی جامعه ارزیابی شده است. بر همین اساس، اصلاح و متناسب سازی ابعاد با جزئیات در هر یک از روایت ها جهت رفع نواقص و سهولت یادگیری دانش آموزان و آموزش معلمان پیشنهاد شده است.