استفاده از داده های دورسنجی و روش های غیرخطی برای تحلیل خطر ریزگردهای خاورمیانه

ریزگردها از مهم ترین آلاینده های جوی زمین به شمار می روند و به صورت ذرات معلق میکروسکوپی (جامد و مایع) در بخش های پایینی تروپوسفر مشاهده می شوند. از دیدگاه زیست محیطی، بررسی مخاطرات ناشی از توزیع ریزگردها و پیش بینی سازوکار حرکتی آنها اولویت دارد و با تاکید بر منطقه خاورمیانه مطالعه می شود. هدف اصلی این پژوهش، معرفی روش جدیدی مبتنی بر نتایج دورسنجی و تحلیل آماره های فرکتالی است تا ضمن بررسی منشا پیدایش ریزگردها، سازوکار حرکتی و الگوی پراکندگی آنها در مناطق وسیعی از شمال آفریقا و خاورمیانه بررسی شود. نتایج تحقیق موید آن است که الگوی توزیع ریزگردهای خاورمیانه از معیارهای غیرخطی با روند آشوبناک تبعیت می کند. برای اثبات این امر از تصاویر سنجنده MODIS متعلق به سازمان فضایی آمریکا [NASA] استفاده شد تا عکس نقشه های مورد نیاز متشکل از لایه های ضخامت اپتیکی ریزگردها (AOT)، تغییرات گاز دی اکسید نیتروژن (NO2) و مونواکسید کربن (CO) تهیه شوند. تحلیل مکانی داده ها و مقایسه فصلی- سالیانه آنها با یکدیگر، بیانگر وجود روابط نسبی نمایی در الگوی پراکندگی ریزگردهاست. بنابراین با استفاده از معادله پراش- مسافت مارک و آرونسون (1984)، ضمن اثبات ارتباط آلاینده های جوی ایران، عراق و عربستان با تحولات اقلیمی شمال آفریقا، دو رژیم آب وهوایی سرد و گرم، با توجه به محتوای انرژی و ترکیبات شیمیایی فصول مختلف مقایسه شد. در عمل، همیافتی ریزگردها با آلاینده های صنعتی منطقه تابعی از تغییرات فصلی بوده و رفتار آشوبناک آنها در ماه های سرد بیشتر از ماه های گرم است. ازاین رو مخاطرات زیست محیطی رژیم های زمستانی بیش از رژیم های تابستانی است. همچنین تغییرات بعد فرکتال (به ویژه در سطح توزیع براونی ضخامت های اپتیکی)، امکان بررسی معیارهای دورسنجی را براساس مبانی هندسه فرکتال فراهم کرده که به موجب آن، رهیافت جدیدی برای پیش بینی رفتار تجمعی و الگوی حرکتی ریزگردهای خاورمیانه معرفی شده است.