تحول روابط قطر و عربستان بر اساس الگوهای دوستی/ دشمنی در زیرمحیط امنیتی خلیج فارس

هدف اصلی مقاله مطالعه چگونگی تحول الگوهای ارتباطی دوستی/ دشمنی در منطقه غرب آسیا با تاکید بر مناسبات قطر-عربستان پس از بروز بحران در مناسبات دو کشور است. از سال 2003 شرایطی جدید بر روابط امنیتی غرب آسیا حاکم شد که وابستگی های متقابل امنیتی را افزایش داده است. پیامد این تحولات سطح بالایی از رقابت و دشمنی در روابط دولت ها، تغییر قطبیت ها، پیوندهای متقابل امنیتی، بی اعتمادی و بی ثباتی در مجموعه امنیتی غرب آسیا به طورکلی و زیرمحیط منطقه ای خلیج فارس به طور ویژه بوده است. پرسش اصلی این است که الگوی دوستی قطر عربستان در زیرمجموعه منطقه ای خلیج فارس چگونه به الگوی تنش و ناسازگاری تحول یافته است؟ مقاله تلاش می کند با استفاده از ابزارهای مفهومی نظریه امنیت منطقه ای، تحلیلی روزآمد از پویایی امنیت در مناسبات قطر و عربستان و تاثیر آن بر زیرمحیط منطقه ای خلیج فارس ارایه کند. در این پژوهش روش گردآوری داده ها اسنادی و رویکرد تجزیه و تحلیل آنها نیز توصیفی- تحلیلی در چارچوب نظریه مجموعه امنیتی است. یافته های پژوهش نشان داد از 2003 به بعد تدریجا الگوهای دوستی/ دشمنی در میان کشورهای منطقه غرب آسیا و خلیج فارس دچار تحول شده است و بر همین مبنا مناسبات قطر و عربستان نیز حول محور برتری جویی منطقه ای، تقابل رویکرد اخوانی و سلفی، عملکرد شبکه تلویزیونی الجزیره، و نوع جهت گیری در قبال ایران تنش آمیز شده است. در یک نگاه کلی بحران ایجاد شده در روابط قطر و عربستان نشانگر تغییر در الگوهای سنتی منطقه ای قدرت است. میراث ماندگار این تحولات بی اعتمادی در بین رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس از یک سو و احتمال قطبی شدن منطقه از سوی دیگر است .