بررسی تحلیلی مجازتت های جایگزین حبس در جرائم نوجوانان

بزه کاری نوجوانان نوعی اعلام ناسازگاری با جامعه و یک نشانه خطر در زمینه احتمال ماندگاری آنان در ورطه مجرمانه به شمار می رود. هدف اصلی اعمال ضمانت اجرا و کیفر در برخورد با جرایم نوجوانان، اصلاح، تربیت و بازسازگاری آنان بوده و بیش از هر چیز، تلاش تدابیر عدالت کیفری به سمت بازپروری و آماده نمودن فرد در بازگشت به جامعه می باشد، لذا به نظر می رسد حبس و مجازات سالب آزادی نمی تواند جهت دستیابی به این اهداف چندان کارآمد باشد و چه بسا برخوردهای قهرآمیز و شدید می تواند به سوگیری درست و نادرست نظام رفتاری آنان بیانجامد. در نتیجه مجازات های جایگزین حبس در مورد جرایم نوجوانان، تحت تاثیر آموزه های عدالت ترمیمی، بیش از هر چیز تاثیرگذار خواهد بود. مجازات هایی که با توجه به جرم ارتکابی، شخصیت و پیشینه کیفری مجرم، دفعات ارتکاب جرم، وضعیت بزه دیده و آثار ناشی از ارتکاب جرم توسط دادگاه تعیین و با مشارکت مردم و نهادهای مدنی در اجتماع به اجرا درمی آیند. اقداماتی از قبیل اعمال دوره مراقبت، اقامت در منزل، نگهداری در روزهای پایان هفته، نظارت الکترونیک، خدمات عمومی رایگان و نهادهای ارفاقی مانند تعویق صدور حکم، ترک تعقیب، تعلیق تعقیب، بایگانی کردن پرونده، معافیت از کیفر، میانجی گری کیفری، تعلیق مجازات، نظام نیمه آزادی و آزادی مشروط به مجرم فرصت می دهد تا درصدد جبران خطای ارتکابی و آسیب وارده به جامعه برآمده و احساس مسوولیت پذیری و کارآمدی در جامعه کند، گرچه باید در نظر داشت افراط در مجازات جایگزین حبس، بدون در نظرگرفتن بسترهای خانوادگی، محیط زندگی و شرایط اقتصادی یک نوجوان، نوعی رهاکردن وی در شرایط ناامن موجود در زندگی اش است که او را به سمت بزه کاری سوق داده بود و اکنون بار دیگر به همین محیط سپرده می شود که چه بسا منتج به وقوع جرایمی جدی و مزمن شدن بزه کاری در وی گردد؛ در چنین مواردی، آرامش و انضباط نگهداری در کانون اصلاح و تربیت و موسسات تربیتی بر این قبیل اقدامات ترجیح دارد. در این مقاله، به بررسی مبانی و اقسام مجازات های جایگزین حبس در جرایم اطفال پرداخته و سپس نگرش انتقادی پیرامون برخی مصادیق اجرایی و همچنین ایرادات احتمالی اعمال مجازات های جایگزین حبس مورد تبیین قرار می گیرد.