اوستا: متنی مکتوب یا سنتی شفاهی؟

تاریخ ادبیات هر ملت تاریخ واقعی آن ملت را منعکس می کند. با این همه، این مسئله مطرح است که چرا دولت ایران در عهد باستان به منزله یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهانی زمانه مطرح بوده اما سنت ادبی اش، هم وزن این سنت سیاسی نبوده است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که: آیا اوستا در مقام مهم ترین متن ادبی ایران باستان محصول عهد ساسانی است یا کتابت آن را باید متعلق به دوره حیات زرتشت دانست؟ در پاسخ به این پرسش، دو دیدگاه اصلی وجود دارد: دیدگاه نخست می گوید اوستا از ابتدا صورت شفاهی داشته و سپس در عهد ساسانی با ابداع خط اوستایی به نگارش درآمده است. دیدگاه دوم می گوید اوستا از زمان حیات زرتشت به صورت متن ادبی درآمده و نسخه های مکتوب آن با حمله اسکندر به ایران از میان رفته است. برای بررسی این دو دیدگاه از روش مطالعه اسناد کتاب خانه ای با تمرکز بر اسناد دست اول و دست دوم استفاده شد. در این مقاله، دیدگاه نخست نقد می شود و دیدگاه دوم بر اساس مستندات تایید می گردد. سپس گفته می شود که علت توجه ویژه به اوستا در عهد ساسانی ضرورت گردآوری و تدوین متون پراکنده اوستا در جهت تاسیس دین رسمی هماهنگ با دولت متمرکز ساسانی بوده است.