تحلیل طرح واره های تصوری در اشعار مولانا بر پایه دیدگاه زبان شناسی فرهنگی (مطالعه موردی: آب و آتش)

زبان شناسی شناختی به عنوان رویکردی معنابنیاد، مجموعه ای از نظریات را شامل می شود که استعاره مفهومی و طرح واره تصوری، از مهم ترین آن هاست. طرح واره های تصوری، ساخت های مفهومی بنیادین و انتزاعی در ذهن هستند که براساس تجربیات و فعالیت های بدنی در حین تعامل یا مشاهده جهان اطراف حاصل می شوند. پژوهش حاضر، قصد دارد به روش توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای و برای آشنایی با نظام استعاری و فرهنگی «آب و آتش»، به تحلیل شناختی طرح واره های تصوری برگرفته از این دو عنصر متضاد در شش دفتر مثنوی معنوی و کلیات دیوان شمس بپردازد. هدف این پژوهش دستیابی به شناخت، از طریق کاربرد طرح واره های حجمی، حرکتی و قدرتی در اشعار مولاناست تا با بررسی کارکرد این طرح واره ها، شناختی دقیق تر از شخصیت فردی و اجتماعی این شاعر حاصل شود. مهم ترین دستاوردهای این پژوهش عبارت است از اینکه این دو عنصر در مفاهیم ادبی و کارکرد استعاری، به ویژه مضامین عرفانی، وقتی در طول یک بیت قرار می گیرند، خاصیت فراطبیعی یافته، به نوعی تضاد دیرینه عقل و عشق را به تصویر می کشند. تحلیل شناختی طرح واره ها، بیانگر شخصیت درون گرا، شهودی، احساسی و دریافتگر مولاناست.