پیوند معماری و تکون رفتار اخلاقی اسلامی

گسترش ارزش‏ های اخلاقی با ظرفیت‏ های درونی و بیرونی هنر و معماری می‏ تواند نقطه‏ ای برای آغاز رشد اخلاقیات در انسان باشد. اخلاق با ورود به فضاهای معماری و در صورتی که اخلاق ‏عملی را در درون کاربران فضا تقویت کند، می‏ تواند نقش عنصری معنایی را در ایجاد فضایی معناگرا داشته‏ باشد. این معنا (اخلاق) برای ملموس‏ شدن و تجلی به ساختاری نیاز دارد. هندسه، یعنی کالبد و ساختار فیزیکی در معماری، می‏ تواند این بار مفهومی را در خود جای دهد و پیوندی میان اخلاق و فضای معماری برقرار سازد. پرسش اصلی پژوهش این است که هندسه و اخلاق چگونه پیوند می‏خورد تا رفتاری اخلاقی در انسان بسازد.روش پژوهش کیفی است. محوریت پژوهش بر چگونگی شکل‏ گیری اخلاق در فعل رفتاری انسان واقع است. نخست به بررسی ماهیت انسان با تحقیق پیرامون شناخت و توصیف رفتار انسان پرداخته شده و مبدا شکل‏ گیری خصلت ‏ها در انسان مورد مطالعه قرار گرفته و «ساحت‏ های تاثیرپذیر» شناسایی شده است. آنگاه این ساحت‏ ها در شکل‏ گیری اخلاق عملی در «مراحل تکون رفتار ‏اخلاقی» تحلیل شده است. الگوی هندسه‏ اخلاق ‏ساز و نیز سازماندهی فضایی- هندسی اخلاق‏‏ محور با ترتیب: هندسه قلب، هندسه عقل، هندسه حواس پنج‏گانه، تکرار واحد‏های هندسه و تکرار الگو، یافته‏ های این پژوهش را تشکیل می‏ دهد. مصداقی فضایی- هندسی از این روند در معماری زورخانه به بحث گذاشته شده است. در نهایت بحث، هندسه و موضوع اخلاق در ساختن رفتار اخلاقی، در نقطه مشترک تاثیرپذیری سه کارکرد نفس و تاثیرگذاری هندسه بر آنها پیوند می‏ خورد و الگویی معماری برای سازماندهی فضایی- هندسی به وجود می‏ آورد.