بررسی و نقد انتقادات ذهبی بر تاویلات شیعه با تاکید بر آرای آیت الله معرفت

بطن و تاویل آیات قرآن، از دیرباز یکی از مسایل بحث برانگیز و مورد توجه اندیشمندان بوده که حجم گسترده ای از روایات ذیل آیات را به خود اختصاص داده است. تطبیق بخش عمده ای از روایات بر امامت، دوستان و دشمنان آن ها در تاویلات شیعه، دستاویز برخی مخالفان شده است؛ ذهبی از جمله نویسندگان منتقد معاصر اهل سنت در کتاب «التفسیر و المفسرون»، شیعه را به تاویلات ناصحیح و افراطی آیات بر اهل بیت (ع) درراستای تحمیل آرایشان بر قرآن، متهم نموده که آیت الله معرفت از شخصیت های بارز معاصر قرآن پژوهی شیعه کتاب «التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب» را درراستای نقد و پاسخ به ذهبی در دفاع از شیعه نگاشته است. این پژوهش در راستای انتقادات ذهبی بر تاویلات شیعه، با تبیین مفهوم صحیح بطن و تاویل، و یافتن ضوابط صحیح در تبیین لایه های درونی قرآن، به بررسی و نقد اتهامات ذهبی با تاکید بر آرای آیت الله معرفت پرداخته است. یافته های حاصل از پژوهش این است که تفاوت نگرش ذهبی در تبیین ماهیت بطن و تاویل، منجر به انتقاداتی بر تاویلات شیعه شده و آیت الله معرفت در پاسخ به این انتقادات، باتوجه به جاودانگی و جهان شمولی قرآن، بطن را همتای تاویل، مفهوم عامی دانسته که با الغای خصوصیات از آیه، قابل انطباق بر مصادیق نوظهور است. تطبیق مفهوم عام بر مصادیق مختلف مطابق با معیارهای صحت تاویلی است که مورد قبول ذهبی نیز می باشد.