بررسی سینتیک خشک شدن، انرژی مصرفی و خصوصیات کیفی محصول گل گاوزبان (Echium amoenum) در یک خشک کن خورشیدی مجهز شده با لامپ مادون قرمز

پژوهش حاضر نمونه ی آزمایشگاهی یک خشک کن خورشیدی مجهز شده با لامپ مادون قرمز کمکی ارایه شده و سینتیک خشک شدن، انرژی و کیفیت رنگ گل گاوزبان درتوان های 100، 150 و 213 وات لامپ مادون قرمز و دبی حجمی هوای عبوری 0025/0  و 005/0  مترمکعب بر ثانیه، بررسی گردید. نتایج حاصل از ارزیابی کیفیت رنگ و مصرف انرژی با نتایج بدست آمده از خشک کردن گل گاوزبان به روش مرسوم (سایه خشک) مقایسه شد. پنج مدل ریاضی بر داده های تجربی سینتیک خشک شدن محصول برازش گردید و ارزیابی مدل ها با سه معیار ضریب تعیین (R2)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب مربع کای (χ2) صورت گرفت. نتایج نشان داد تاثیر توان لامپ های مادون قرمز، دبی حجمی هوا و اثر متقابل آن ها بر زمان خشک شدن گاوزبان معنادار است (01/0>p). مدت زمان خشک شدن گاوزبان در سایه خشک 24 ساعت اندازه گیری گردید. در استفاده از خشک کن خورشیدی بررسی، با افزایش توان لامپ مادون قرمز از 100 به 213وات و افزایش دبی حجمی هوا از 0025/0 به  005/0مترمکعب بر ثانیه، زمان خشک شدن نمونه ها به ترتیب 37درصد و17درصد کاهش یافت. بهترین مدل برای بررسی روند خشک شدن گاوزبان مدل پیج تعیین گردید. کمترین انرژی مصرفی ویژه (63/4مگاژول بر کیلوگرم) مربوط به شرایط خشک کردن در دبی هوای عبوری 005/0مترمکعب بر ثانیه و توان 150وات لامپ مادون قرمز و بیشترین انرژی مصرفی ویژه (26/5مگاژول بر کیلوگرم) در دبی 0025/0مترمکعب بر ثانیه و توان 213وات لامپ مادون قرمز بود. در مجموع براساس نتایج مصرف انرژی و کیفیت رنگ محصول نهایی، روش خشک کردن در دبی هوای  005/0 مترمکعب بر ثانیه و توان 150وات لامپ مادون قرمز توصیه شد. در سنجش پارامترهای رنگ، نمونه های خشک شده در دبی هوای 005/0 مترمکعب برثانیه و توان 213وات لامپ مادون قرمز نسبت به نمونه های خشک شده به روش سنتی کیفیت بالاتری داشتند اما به دلیل مصرف انرژی بالاتر، این تیمار به عنوان مناسب ترین تیمار در این مطالعه انتخاب نشد.