بررسی آرکی تایپ در رمان نوجوان پریانه های لیاسند ماریس از طاهره ایبد براساس نظریه یونگ

در حوزه زبان و ادبیات فارسی نقد آرکی‏تایپی نقد مدرن محسوب می‏شود و مبتنی بر نقد روان‏کاوانه براساس آرای روان‏شناس سوییسی، کارل گوستاو یونگ، است. هدف اصلی این پژوهش یافتن و تقریر دلالت‏های معنایی برای اثبات آرکی‏تایپ‏های موجود در متن رمان نوجوان «پریانه‏های لیاسند ماریس» اثر طاهره ایبد است. همچنین کارکردهای آرکی‏تایپ در سطح ثانویه متن بیان می‏شود. بسیاری از مفاهیم نمادین در این داستان همچون محوریت سفر دریایی، مرکزیت خاص اعداد سه و هفت، دریافت امدادهای غیبی، ماندالا و کهن‏الگوی «کودک» در موقعیت‏های کهن‏الگویی بیان می‏شود. آرکی‏تایپ‏ها ظرفیت‏ها و مضامین موروثی هستند که پیش از آنکه به آن‏ها آگاه باشیم در ناخودآگاه جمعی ما وجود داشته‏اند و برای همه انسان‏ها صرف‏نظر از نژاد و فرهنگ، معمول و عام هستند. اسطوره‏ها و داستان‏های پریان در ادبیات جهان و ایران دارای مایه‏های اصلی و یکسانی‏اند که همان آرکی‏تایپ‏ها هستند. نقد آرکی‏تایپی گاه نقد اسطوره‏ای نیز خوانده می‏شود. آرکی‏تایپ‏ها گاهی برای رسیدن به خودآگاهی در نمادهای گوناگون طبیعی جلوه‏گر می‏شوند و در آثار هنرمندان نمود پیدا می‏کنند. بررسی و تحلیل کهن‏الگوها در متون ادبی کنار زدن لایه پیدای هر متن و رسیدن به ژرف‏ساخت و لایه دوم و ناپیدای آن اثر است. طاهره ایبد در رمان پریانه‏های لیاسند ماریس از سویی با دانستگی، وقوف و آگاهی و از سویی دیگر با شهود، و یا به‏عبارتی تحت ‏تاثیر ضمیر ناخودآگاه خویش، نمادهای آرکی‏تایپی را به‏کار برده و به همین دلیل رمان به تصنع کشیده نشده است.