وجوه ممیز در بازگفت داستانی لالایی های سنتی و مدرن

لالایی‏ها یکی از گونه های ادبیات عامه محسوب می شود که قدمتی بسیار طولانی دارد. گرچه بسامد بهره گیری از لالایی‏ها در ادوار گوناگون متفاوت بوده است؛ اما از این جهت که لالایی همواره نیازی اساسی و دوسویه از سوی مادر و کودک به ‏شمار می آمده، به حیات خویش ادامه داده است. از یک سو تلفیق نوای دل نشین مادر و تکرار مداوم آواهای آرام بخش با حرکات پی‏درپی گهواره شرایط را برای خواب بهتر کودک فراهم می نموده است و از سویی دیگر زمینه‏ساز ارضای نیاز مادر به ایجاد ارتباط موثر با فرزندش و تسکین روانی وی می‏گردیده است. علی رغم ماندگاری لالایی‏ها در طی زمان، بیش از هر مطلب دیگری نحوه ارایه بازگفت داستانی دستخوش تغییر گردیده که همین امر زمینه ساز تغییر در محتوای لالایی‏ها شده است. در این پژوهش در پی آنیم با شیوه توصیفی تحلیلی به بررسی تفاوت نحوه ارایه روایت در لالایی‏های گذشته و کنونی بپردازیم و برای نیل به این هدف، لالایی‏ها را از منظر نحوه ارایه بازگفت داستانی، راوی، خط سیر زمانی و موتیف های غالب در جریان بازگفت داستانی لالایی‏ها مورد بررسی قرار دهیم. از این مقاله چنین برمی آید با تغییر ساختار روایت سنتی، کودک به کنشگری پویا تبدیل می شود که گاه حتی خود روایتگر لالایی می شود. روایتگری کودک و توجه به مسایل کودکانه در مقابل روایتگری مادران و مسایل بزرگسالان در لالایی‏های متقدم، زمینه ساز فضای شادتر در برابر لالایی‏های گذشته شده است. علاوه‏ بر تغییر شیوه بازگفت داستانی، خط سیر روایت از جریان گذشته و آینده که حالت غالب لالایی‏های کهن بوده است، معطوف به حال و اکنون می شود و موتیف های غالب به زندگی شهرنشینی که شکل غالب سکونت در عصر حاضر است، نزدیک می‏شود.