رویکرد اهل بیت (ع) به گفتمان مشروعیت ساز تصمیم اهل حل و عقد

مشروعیت سیاسی  عبارت است از دلایل حکومت کردن و اطاعت کردن که گرچه بحث از مبانی نظری آن در دوره معاصر فزونی گرفته است، اما پیشینه ای بسیار کهن دارد؛ به گونه ای که تا دوران ایران و یونان باستان قابل پی جویی است. در جهان اسلام، بحث از مشروعیت سیاسی به زمان تاسیس حکومت اسلامی توسط پیامبر (ص) در مدینه نیز کشیده شده و خاستگاه آن، کاویده شده است. اما آنچه بیش از همه اهمیت داشته و محل نقد و نظر قرار گرفته، اختلاف در جانشینی پیامبر (ص) و متاثر از آن، منشا مشروعیت سیاسی خلیفه است. اهل سنت پس از حکمرانی خلفای اولیه، روش هایی را که آنان بدان صورت به حکومت رسیده بودند را تیوری سازی کرده و برساخته های نظری خود را به مثابه مبانی مشروعیت قدرت در اسلام، ارایه کردند. به عبارت دیگر، نظامی معرفتی در حوزه مشروعیت سیاسی ارایه کردند که تماما متاثر از عملکرد بیرونی و متاخر از مقام نظر بود. از جمله این روش های مشروعیت ، «انتخاب اهل حل و عقد» است که زمینه ساز نخستین خلافت را پدید آورد. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی، اولین روش مشروعیت آور سیاسی خلیفه را تبیین کرده و رویکرد ایمه معصومین (ع) نسبت بدان را ارایه می دهد. نتایج تحقیق نشان می دهدایمه شیعه (ع) افزون بر رویکرد ثبوتی در تبیین اینکه مشروعیت سیاسی تنها در سایه نصب الهی قابل دستیابی است، در مقام نفی، تصمیم اهل حل و عقد را نیز به نقد گرفتند و از این رهگذر به دفاع از مبانی شیعه پرداختند.