اقتصاد معیشت قلعه گپ؛ لرستان ، ایران: از اواخر نوسنگی تا عصر آهن

بقایای جانوری تپه قلاگپ (شهرستان ازنا، لرستان)، در طی نخستین فصل کاوش (1388) به دست آمده است. هدف از کاوش، آگاهی از وضعیت گاه نگاری زاگرس مرکزی و دشت ازنا بوده و گاه نگاری آن شامل توالی منظمی از لایه های نوسنگی جدید، مس سنگی، مفرغ، آهن، پارت و اسلامی است. این دشت که در شرق زاگرس مرکزی واقع شده، تاکنون موردپژوهش و کاوش اندکی قرارگرفته است. با توجه به وجود اراضی قابل کشت و چراگاه های متعدد در دامنه کوه ها، این منطقه مناسب جهت استقرار جوامع روستانشین، کوچ رو و نیمه کوچ رو بوده که در دوره های مختلف به طور مستمر مورد سکونت قرارگرفته است. باتوجه به شرایط مناسب حفاظتی بقایای استخوان حیوانی قلاگپ، امکان انجام مطالعات گسترده برروی تقریبا 6500 قطعه، شامل مطالعه طیف جانوری، استخوان سنجی (جهت شناسایی گونه های اهلی یا وحشی) و الگوی کشتار فراهم شد. طیف جانوری شامل گونه های اهلی (94%) و وحشی (6%) است که بیشترین آن را در تمامی دوره ها بز و گوسفند اهلی (78%) و گاو (14%) تشکیل می دهد. با توجه به الگوی سن کشتار، بهره برداری از بز و گوسفند، شامل محصولات اولیه (گوشت) و محصولات ثانویه (لبنیات، پشم و مو) است. بهره برداری از گاو علاوه بر یکی از مهم ترین منابع غذایی پروتیینی، می تواند به عنوان نیروی کار کشاورزی نیز باشد. علاوه بر وجود یک سیستم منظم دام پروری در تمامی دوره ها و وجود اقتصاد ترکیبی دام پروری و کشاورزی در دوره مفرغ میانی، جوامع به شکار حیوانات وحشی مانند گوزن، گراز، آهو، بز و گوسفند وحشی نیز پرداخته اند. از دیگر ویژگی های مهم این مجموعه؛ وجود استخوان اسب در لایه های نوسنگی جدید است. درنهایت، نتایج مطالعات گیاه باستان شناسی که در حال انجام است، می تواند در تحلیل دقیق تر اقتصاد زیستی محوطه قلاگپ نقش بسزایی داشته باشد.