خاستگاه زبانی مهاجران هرزن (واکاوی نظریه هنینگ)

این مقاله در پی یافتن پاسخی برای این پرسش اصلی بوده است که آیا، چنانکه هنینگ اندیشیده، هرزنی در اصل گونه ای از زبان تالشی است و در پی مهاجرت مردمان تالش زبان به آن دیار راه یافته، و نیز این پرسش که اگر مهاجرتی به هرزن رخ داده باشد، گونه زبانی تالشان مهاجر متعلق به کدام گویش تالشی بوده است. در این مقاله به سیزده مورد دگرگونی واجی و تفاوت های لغوی دیده شده در منابع مورد نظر ما، یعنی اشعار شیخ صفی الدین اردبیلی، گونه زبانی هرزنی، سه گویش زبان تالشی و گویش تاتی خلخال پرداخته شده است. میزان و معیار ما برای شناخت این دگرگونی ها ایرانی باستان بوده است، یعنی دگرگونی های واجی را با اصل ایرانی باستان سنجیده ایم. نتایج آماری به دست آمده در این بخش ما را به این تحلیل کیفی رهنمون می سازد که اگر چنانچه داستان مهاجرت تالشان به هرزن را بپذیریم، خاستگاه این مهاجران نمی تواند، چنانکه هنینگ انگاشته، جایی در محدوده جنوب شرقی مناطق تالش زبان باشد، بلکه این مهاجرت احتمالا از مناطق شمالی تالش رخ داده است.