دین مسئله: نمونه ای از کلام انفعالی و تدافعی زردشتیان

در روزگار فرمانروایی محمد ولی میرزا در یزد، در حدود سال های 12381243 ه.ق.، زردشتیان به کفر و بی دینی متهم شدند و سرانجام با پادرمیانی شاهزاده قاجار پرسش هایی درباره اساس دین از آنان پرسیده شد و به این شیوه، حقانیت دینی آنان اثبات شد و از اتهام پاک شدند. موبد خدابخش پور موبد فرود، دستور کیخسرو  پور دستورخدابخش و هیربد جاماسب کسانی بودند که پرسش ها را پاسخ دادند. این رویداد مهم سبب شد تا جامعه زردشتی به تنظیم و تدوین پرسش و پاسخ های یادشده بپردازد و آن ها را ماندگار سازد. هیربد خدابخش پسر هیربدجاماسب مبارکه آن ها را در رساله ای به نام دین مسیله در سال 1207 یزدگردی به نظم کشید که نسخه ای از آن به شماره 358، در مجموعه مانکجی کتابخانه کاما نگاهداری می شود. این رساله، به سال 1318 یزدگردی قدیمی / 1949 م.، به کوشش سروش آذرمی فرزند تیرانداز در بمبیی به چاپ رسید. کلام تدافعی و بیان انفعالی عقاید زردشتیان بخش چشمگیری از متون زردشتی به فارسی را در بر می گیرد. این متن ها با رساله معروف علمای اسلام در حدود 600 یزدگردی آغاز می شوند. پدیدآوردگان متون یادشده کوشیده اند دیانت زردشتی را به گونه ای معرفی کنند که گویی تفاوتی با اسلام ندارد. در این گفتار، مفهوم کلام انفعالی و تدافعی بر مبنای رساله مورد اشاره بررسی و معرفی می شود.