ارائه الگوی مفهومی انگیزه ها و رفتارهای غیراخلاقی سازمان یار حسابرسان مبتنی بر نظریه داده بنیاد

با ورود مباحث رفتارشناسی و روان شناسی بر بستر حرفه حسابداری و حسابرسی حوزه های جدیدی از معانی وارد این عرصه گشت و توجه به نقش انسان، انگیزه ها و رفتارهای او در این حرفه افزایش یافت. تلاش برای شناسایی و تعریف واژه چندوجهی، غیرشفاف و پیچیده «سازمان یار» موجب شد، هدف این پژوهش ارایه الگوی مفهومی انگیزه ها و رفتارهای غیراخلاقی سازمان یار حسابرسان مبتنی بر نظریه داده بنیاد باشد.

پژوهش حاضر با بهره گیری از مصاحبه با 22 خبره حرفه حسابرسی که جزء اعضای هیات علمی رشته های حسابداری و مدیریت مالی از دانشگاه های داخل ایران، حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی ایران و مدیران رده های اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار بودند، با بهره گیری از روش گلوله برفی و نظریه داده بنیاد انجام پذیرفت.

در این مسیر 124 کد مفهومی، 36 مقوله فرعی، 18 مقوله اصلی و 2 مدل مفهومی استخراج گردید و مولفه های چون ویژگی های شخصیتی، ویژگی های اخلاقی، اعتقادات مذهبی، نگرش، دانش و تخصص، تجربه و مهارت، تفکر منافع گرا، عدم شفافیت و عدم میل به پاسخگویی شناسایی شد.

نتایج این بررسی نشان داد، انگیزه ها و رفتارهای غیراخلاقی سازمان یار حسابرسان از عواملی چون ویژگی های فردی، جایگاه سازمانی، ویژگی های حرفه، عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی نشات می گیرد. عدم توجه به بروز چنین رفتارهایی کاهش شفافیت و عدم تمایل به پاسخگویی در سطح جامعه را پدیدار می سازد.

از یک سو، تعریف واژه جدید و تازه «سازمان یار» که پیرامون آن ادبیات و نظریه ای وجود ندارد و از سو ی دیگر، شناسایی چنین رفتارهایی در حرفه حسابرسی که خود مزین به آیین رفتارحرفه ای است؛ ولی تاکنون چنین معانی در آن شکل نگرفته است، می تواند سرآغاز برقراری قوانین و مقررات جدید برای حرفه حسابرسی باشد.