سفرهای علمی ابن قولویه و ارتباط آن با منابع کامل الزیارات

این نوشتار به بررسی سفر های علمی «ابن قولویه قمی» محدث بلند آوازه شیعه به برخی مناطق جهان اسلام آن روزگار و رهاوردهای این سفرها می پردازد. پرسش اساسی این است که بر پایه داده های تاریخی و رجالی موجود، ابن قولویه به چه شهرهایی سفر کرده و در هر شهر از چه مشایخی حدیث شنیده است و تاثیر این شنیده ها را در نگارش کامل الزیارات چگونه می توان تحلیل کرد؟ با بررسی های انجام گرفته روشن گشت ابن قولویه به سه منطقه « ری»، «عسکر مکرم» و «مصر» سفر کرده است. او در ری میراث حدیثی «الحسین بن علی الزعفرانی» را شنیده است و در عسکر مکرم اجازه روایت میراث حدیثی علی بن مهزیار الاهوازی را از «ابوعبدالرحمن محمدبن احمدبن الحسین العسکری» دریافت نموده است. ابن قولویه به مصر هم سفری داشته که در آن از «محمد بن احمد بن إبراهیم بن سلیمان ابو الفضل الجعفی الکوفی معروف به «الصابونی» ،«ابو عیسی عبید الله بن الفضل الطایی النبهانی»، «ابو علی احمد بن علی بن مهدی الرقی الانصاری» و «ابوالحسین احمدبن عبدالله بن علی بن اسحاق الناقد» حدیث شنیده است . ابن قولویه از مسموعات خود در این سفرها به عنوان منبعی برای تالیف کامل الزیارات بهره برده است.