تبیین و تحلیل دیدگاه محمدکاظم هزارجریبی درباره عرفان و فلسفه

محمدکاظم بن محمدشفیع هزارجریبی (متوفای 1236ق) از دانشمندان شیعی در اواخر دوره زند و اوایل دوره قاجار است. وی آثار بسیاری در علوم دینی به ویژه علم کلام نگارش کرده است. بیشتر آثار هزارجریبی تصحیح و احیا نشده و منظومه فکری ایشان تبیین نگردیده است. هزارجریبی با فلاسفه و عرفا به شدت مخالفت می کند و در نقد آن ها گاهی از اعتدال خارج شده و به افراط می گراید. وی عرفا و فلاسفه را گمراه دانسته و خطر آن ها را بر دین عظیم می شمارد. در آثارش گاهی شخصیت هایی از آن ها را (مانند ابن سینا و ابن عربی) نام برده و نقد و لعن می کند. گاهی حکایت هایی از آن ها را که در برخی تذکره ها آمده، نقد می کند و برخی از مواقع نیز نظریات آن ها را در مباحثی مانند وحدت وجود، انسان کامل، و چینش نظام هستی رد می کند. هزارجریبی دستاوردهای فلاسفه را قبول نداشته و برای رسیدن به حقیقت، قرآن و روایات را کافی می داند. در نوشتار حاضر نظریات هزارجریبی با ارایه شواهد و نمونه، از آثار خطی و چاپی، تبیین، تحلیل و نقد شده است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است.