متغیرهای کلان اقتصادی و درآمد مالیاتی در اقتصاد ایران

مالیات به دلیل ماهیت اجباری و منظم بودن، مهم ترین منبع درآمدی دولت در تامین مالی برنامه های توسعه از جمله تقویت زیرساختار های فیزیکی می باشد، که از این منظر مسئله شناسایی عوامل تعیین کننده درآمد مالیاتی دارای اهمیت ویژه در هر اقتصادی است که اقتصاد ایران نیز نمی تواند از این اصل مستثنی باشد. بر این اساس و با توجه به نسبت پایین درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی (GDP) در کشور، مطالعه حاضر تلاش کرده است تا با کمک الگوی خود توضیح با وقفه های گسترده (ARDL)، به بررسی نحوه اثرگذاری متغیرهای کلان اقتصادی (رشد اقتصادی، تورم، نرخ ارز و آزادی تجاری) بر درآمدهای مالیاتی دولت در سال های بعد از پیروزی انقلاب (1357-1397) بپردازد. یافته های حاصل از برآورد الگوی بلندمدت این تحقیق؛ منطبق بر دیدگاه های کالدور (1962)، تودارو (1969)، اولیورا - تانزی (1977) و تانزی (1989)؛ نشان می دهد که رشد اقتصادی، تورم، تغییرات نرخ ارز رسمی و نرخ شهرنشینی - به دلیل عدم توسعه یافتگی اقتصاد ایران - اثر منفی بر درآمد مالیاتی داشته اند. همچنین، نتایج نشان می دهند آزادی تجاری و سهم ارزش افزوده گروه خدمات از GDP اثر مثبت و معنادار و بی ثباتی مالی اثر منفی و معنادار بر درآمد مالیاتی داشته است. نهایتا و بر اساس یافته های این تحقیق، شواهدی دال بر اثرگذاری معنادار متغیرهای نوسانات نرخ ارز، درآمدهای نفتی دولت و سهم ارزش افزوده گروه های کشاورزی و صنایع و معادن از GDP، بر درآمد مالیاتی مشاهده نشده است.