بررسی نقش و جایگاه دین در هویت فردی ایرانیان

هویت مسئله ای پیچیده، چندبعدی و متکثر است و عناصر و عوامل مختلفی در ساخت و شکل دهی به آن نقش دارند. در فرایند شکل گیری هویت فردی دو عمل انجام می شود: شناخت خود و شناساندن خود به دیگران؛ این دو عمل باعث تمایز فرد از دیگران، تفاوت گذاری و دگرگونه سازی می شود. یکی از این عناصر دین است و هدف این پژوهش بررسی نقش و جایگاه دین در هویت فردی ایرانیان است. روش تحقیق روش پیمایش و جامعه آماری شامل افراد بالای 16 سال مراکز استانی کشور است. حجم نمونه برابر با 1300 نمونه است که با روش نمونه گیری چندمرحله ای و به صورت تصادفی سیستماتیک از مراکز استان‎های تهران، آذربایجان‎شرقی، خوزستان، گیلان، فارس، کردستان و خراسان رضوی انتخاب شده اند. یافته های به دست آمده نشان می دهد که دین در کنار عوامل مختلف جایگاه مهم و منحصر به فردی در هویت فردی ایرانیان دارد. به طوری این عنصر افزون بر اینکه خود به صورت مستقیم نقش محوری در ساخت هویت فردی دارد از طریق دو چرخه بر هسته مرکزی هویت فردی یعنی تمایزیافتگی تاثیر می‎گذارد. در چرخه اول بعد دینی با تاثیرپذیری از بعد ملی به صورت مستقیم و از طریق تعامل با بعد قومی بر تمایزیافتگی تاثیر می‎گذارد. در چرخه دوم که از متغیر فضای مجازی آغاز می‎شود، این متغیر با تغییر و تحول نقش رسانه‎های جمعی بر بعد دینی تاثیر می‎گذارد. در ادامه بعد دینی به طور مستقیم و به صورت غیرمستقیم در تعامل با بعد قومی بر تمایزیافتگی فردی اثر گذاشته و آن را تحت تاثیر قرار می‎دهد.