بررسی و تحلیل نسخه خطی اصول الفصول فی حصول الوصول

نسخه‌های خطی، میراث فرهنگی ملت‌ها و نشان‌دهنده تلاش مردم یک کشور در گردآوری و حفظ دستاوردهای فکری علمی و تاریخی آن سرزمین هستند. این پژوهش به معرفی نسخه خطی اصول الفصول فی‌حصول الوصول، اثر رضاقلی خان هدایت (12151288ق) اختصاص دارد. این اثر تاکنون تصحیح و چاپ‌ نشده است. کتاب یک دایرهالمعارف عرفانی است که نویسنده در آن به سیر عرفان از گذشته تا روزگار خود پرداخته است. تاکنون دو نسخه از این کتاب در کتابخانه‌های مجلس و دانشگاه بوعلی همدان معرفی شده است. هدایت این کتاب را در هجده فصل نگاشته و توجه به اصول هجده‌گانه کتاب، اس و اساس تصوف عصر قاجار را به نمایش می‌گذارد. مولف در ابتدا به معرفی سلسله‌های عرفانی پرداخته و سپس سلسله نعمت‌اللهی و زندگی شاه نعمت‌الله ولی را معرفی کرده است. از دیدگاه ساختار زبانی، هدایت در اثر خود کوشیده است از زبان گذشتگان و رویه زبانی آنان بهره جوید تا اثر خویش را مقبول طبع عام کند؛ ازاین‌رو از کاربردهای قدیم زبان، بسیار استفاده کرده است. با توجه به اهمیت تاریخی و ادبی این اثر، نویسنده در این پژوهش با روش توصیفی و با کمک منابع کتابخانه‌ای درصدد آن است تا به معرفی نسخه اصول الفصول و بررسی و عناصر و مولفه‌های سبکی، بیان ویژگی‌های زبانی، ارزش ادبی، دینی و عرفانی و تاریخی آن بپردازد. معرفی این اثر علاوه بر نشان دادن جایگاه ادبی آن در تبیین گستره عرفان و تصوف نیز موثر خواهد بود.