ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های کلزای زمستانه با استفاده از روش های ناپارامتری

ارزیابی ژنوتیپ های کلزا تحت شرایط محیطی مختلف، می تواند در شناسایی ژنوتیپ های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. به منظور مطالعه پایداری عملکرد ژنوتیپ های کلزای زمستانه، تعداد نه لاین پیشرفته جدید به همراه چهار رقم اکاپی، احمدی، نیما و نفیس در شش ایستگاه تحقیقاتی اصفهان، همدان، کرج، کرمانشاه، خوی و زرقان در چارچوب طرح بلوک های کامل تصادفی به مدت دو سال زراعی (96-1394) ارزیابی شدند. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط معنی دار بود. معنی دار بودن برهمکنش ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ ها در محیط های مختلف بود؛ از اینرو، امکان تجزیه پایداری ژنوتیپ ها وجود داشت. تجزیه خوشه ای میانگین عملکرد دانه و آماره های ناپارامتری، ژنوتیپ های کلزا را در سه گروه اصلی قرار داد. بر اساس میانگین رتبه همه آماره های ناپایداری مورد مطالعه، ژنوتیپ های G1، G2، G5 و G13 با کمترین مقادیر میانگین رتبه به عنوان پایدارترین و ژنوتیپ های G4، G11، G7 و G9 با بیشترین میانگین رتبه به عنوان ناپایدارترین ژنوتیپ ها شناسایی شدند. همچنین نتایج نشان داد که آماره های ناپارامتری Si(3)، Si(6)، NPi(2)، NPi(3)، NPi(4) و KR با میانگین عملکرد دانه و مفهوم دینامیک پایداری رابطه داشتند، ازاین رو استفاده از این روش ها برای گزینش ژنوتیپ های پایدار با عملکرد بالا در کلزای زمستانه مناسب می باشند. بر اساس این آماره ها ژنوتیپ های G13 با میانگین عملکرد دانه 4086 کیلوگرم در هکتار و G2 با میانگین عملکرد دانه 3829 کیلوگرم در هکتار به عنوان ژنوتیپ های پایدار با عملکرد بالا شناسایی شدند و برای کشت در اقلیم سرد و معتدل سرد کشور پیشنهاد می شوند.