تحلیل شاخص های سنجش و ارزیابی فناوری و نوآوری در اسناد بالادستی کشور

هدف این مقاله استخراج شاخص های بخش فناوری و نوآوری از اسناد بالادستی همچون نقشه جامع علمی کشور و برنامه پنج ساله ششم توسعه، و بررسی چگونگی همراستایی آنها با شاخص های مشابه در گزارش ملی پایش و ارزیابی علم، فناوری و نوآوری کشور، و نیز بررسی وضعیت فناوری و نوآوری ایران بر مبنای هدف گذاری های اسناد بالادستی است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با رویکرد علم سنجی به منظور بررسی تطبیقی شاخص های سنجش و ارزیابی فناوری و نوآوری در اسناد بالادستی انجام شده است. برای مقایسه و تحلیل وضعیت موجود با وضعیت مطلوب از داده های گزارش ملی پایش و ارزیابی بخش های آموزش، پژوهش و فناوری کشور در سال 97 در بازه زمانی 5 ساله 1393 تا 1397 (2018-2014) استفاده شد. مقایسه شاخص های ارزیابی فناوری و نوآوری نشان داد همپوشانی اندکی بین شاخص های پایش و اسناد بالادستی وجود دارد و در برخی موارد نظام پایش قادر به پاسخگویی به اسناد بالادستی از وضعیت علم و فناوری ایران نیست. بنابراین شاخص های نظام پایش نیاز به بازنگری و همپوشانی بیشتر با اسناد بالادستی دارد. شاخص های مطرح و کمیت های مطلوب در هر دو سند بالادستی نیازمند روزآمدسازی با شرایط کنونی و همسوسازی اند. همچنین ایران در مقایسه با کمیت های مطلوب در برخی شاخص ها، عملکرد مطلوب و در تعدادی عملکرد نامطلوب داشته است. برای نمونه جهش خوبی در شاخص «تعداد بنگاه های دانش بنیان» داشتیم اما در برخی شاخص ها همچون «تعداد اختراع ها و اکتشافات به ثبت رسیده به تفکیک ملی و بین المللی» با مقدار مصوب اسناد بالادستی فاصله بسیار داریم.