زمینه های تعامل، رقابت و تنش در روابط ژئوپلیتیکی ایران و آذربایجان و ارائه مدل پیشنهادی

موقعیت ژیوپلیتیک کشورها تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون جنگ، انقلاب و تغییر در موازنه قدرت همواره در حال تحول می باشد . ایران و آذربایجان از کشورهایی بوده اند که روابط آن ها در طول سه دهه گذشته دچار تغییرات زیادی شده است . آنها در همسایگی یکدیگر قرار گرفته و از موقعیت خاصی برخوردارند . همین موقعیت خاص در طول تاریخ موجب رقابت ها و تنش هایی در روابطشان شده است . اما در کنار آن می‏توان اشتراکات قومی، مذهبی، تاریخی و اقتصادی آنها را به عنوان پتانسیلی برای همکاری ذکر کرد . این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی در‏صدد شناخت روابط ژیوپلیتیکی جمهوری آذربایجان با ایران در زمینه های رقابت، تنش و همکاری است . آذربایجان در منطقه ای واقع شده که به دلیل خصوصیات جغرافیایی و همسایگی با ایران همواره مورد توجه قدرت های جهانی بوده و بررسی ژیوپلیتیک آن می‏تواند در اتخاذ تصمیمات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی کشور ما سودمند و برای کاستن از تصادمات احتمالی در آینده مفید باشد . با در نظر گرفتن ژیوپلیتیک دو کشور، این نوشتار به بررسی این پرسش می پردازد که «چه عواملی در تعامل، رقابت و تنش ژیوپلیتیکی دو کشور تاثیر گذار هستند؟».  نتایج پژوهش نشان می دهد  زمینه هایی نظیر رودخانه ارس، انتقال نفت آذربایجان به بازارهای جهانی، بحران قره‏باغ، روابط آذربایجان با آمریکا و رژیم صهیونیستی، اقدام‏های خصمانه و تحریک‏آمیز علیه امنیت ملی ایران منجر به تنش و رقابت دو کشور شده است . در مقابل درهم‏تنیدگی ژیوپلیتیکی دو کشور، ظرفیت مناسب همکاری ژیواکونومیکی، تنگنای ژیوپلیتیکی آذربایجان، پیوستگی و مجاورت جغرافیایی، تعاملات فرهنگی، اجتماعی و مذهبی زمینه را برای همکاری دو کشور فراهم آورده است . در پایان مدل روابط ژیوپلیتیکی دو کشور و پیشنهادهایی برای توسعه تعاملات میان دو کشور ارایه شده است .