قالی های ترکمانی در سده نهم ه.ق سرآغازی بر قالی های نفیس صفوی

قالی هر چند در ایران پیشینه بسیار بلندی دارد ولی هدف این مقاله بررسی یکی از ادوار مهم تاریخ هنر ایران پیش از دوره صفوی، یعنی دوره ترکمانی است. یکی از مهم ترین راه هایی که می تواند به شناخت قالی این دوران کمک کند گزارش سیاحان اروپایی به ویژه بازرگانان ونیزی از ایران و مشخصا از شهر تبریز است که به قالی های زیبای مسجد کبود و قالی های ابریشمین تالارهای دربار اوزون حسن اشاره دارند. در کنار این گزارش ها می توان به تصاویر قالی های موجود در نگارگری های آن دوره پرداخت که نمونه بارز آن ها شاهنامه سر بزرگ، خمسه نظامی و خاوران نامه متعلق به دوره ترکمانی است و از آنجا که دوره ترکمانی، پیش درآمدی بر یکی از مهم ترین دوران حکومتی ایران یعنی صفویان است، لذا تاکید پژوهش بر نقوش قالی ترکمانی می تواند راه گشای ابهام های بسیاری در قالی های دوره بعدتر باشد. از این رو یکی از دلایل انجام این پژوهش، عدم توجه ویژه به قالی های ترکمانی از طرف پژوهندگان بوده است. گرچه مطالعه قالی های پیشاصفوی مشکلات خاص خود را در بر دارد، کمبود مستندات قالی و عدم توجه متخصصان این حوزه به قالی های ترکمانی از جمله معضلات پژوهشی این مقطع محسوب می شود.با وجود این مشکلات، مقاله حاضر می تواند به شناخت قالی های این دوره گذار و مهم، بیانجامد. هم چنین از اهداف دیگر این پژوهش، استخراج نقش و نگاره های کلانی است که ماهیت قالی ترکمانی دارد و سرآغازی برای قالی های صفویه قلمداد می گردند. در این راستا پرسش هایی سرلوحه پژوهش قرار داشته اند که از جمله آن ها می توان به این سوال ها اشاره کرد: مشخصه نقوش قالی های ترکمانی چیست؟ و چه تاثیری بر قالی‎های صفویه داشته اند؟ روش تحقیق: تاریخی-توصیفی-تحلیلی بوده و در جستجوی کشف حقایق و واقعیت ها بوده و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است