مفهوم «احساس» در آثار نخستین شلایرماخر

در نظام الاهیاتی شلایرماخر، مفهوم احساس جایگاه مهمی دارد و شالوده تجربه دینی در نگاه او مبتنی بر آن است. سوال پژوهشی مقاله حاضر، درباره مفهوم احساس (Gefühl) از نگاه شلایرماخر با توجه به آثار او تا سال 1792 میلادی است. شلایرماخر در زمانه ای زیسته که مواجهه فیلسوفان با مسایل مابعدالطبیعه و الاهیات، نسبت به دوران باستان و قرون وسطی تفاوت های چشمگیری یافته است. هرچند موضوعات اصلی فلسفه هم چون خدا، نفس و جاودانگی آن، محوریت خود را از دست نداده بودند، اما فیلسوفان از افقی دیگر به آن ها می نگریستند و این سبب انقلابی در نظام های الاهیات مدرسی شد. شلایرماخر از یک سو در ردای کشیش مسیحی  پا به میدان می نهد که متاثر از جریان فلسفه کانتی و اندیشه های اوست؛ از سوی دیگر او به دنبال تعریفی دوباره از دین با توجه به مفهوم احساس است تا بتواند دین را از فروکاست به اخلاق کانتی برهاند. او در رساله های نخستین خویش با تاثیرگرفتن از ارسطو و فیلسوفان یونانی و جریان فلسفه استعلایی کانت، حول مفهوم احساس می کوشد دینداری و الاهیات مسیحی را از سیطره اندیشه های کانت و عقل گرایی دوره روشنگری نجات دهد؛ در این مقاله می کوشیم با تاکید بر آثار اولیه شلایرماخر تا سال 1792 سیر تحولات مفهوم احساس را بررسی کنیم.