بررسی و تحلیل نقدهای ملاصدرا بر دیدگاه متکلمین درباره هویت انسان

بحث جسم انگاری ما سوای خداوند، در میان آموزه های کلامی از اهمیتی ویژه برخوردار است و از اندک مباحثی است که تقریبا همه فرقه های کلامی درباره آن همنظرند. متکلمان ماسوی الله، یعنی انسان و دیگر موجودات، را اموری جسمانی میدانند و موجود مجرد را حقیقتی کامل و بینیاز مطلق معرفی میکنند. نگاه ظاهرگرایانه، عینی و انضمامی کلامی، جسم انگاری هویت و حقیقت انسان را نیز ایجاب و ایجاد مینماید. ملاصدرا از جمله افرادی است که با جسم انگاری متکلمان مقابله کرده و درصدد است تفسیری فلسفی و جامع از واقعیت و هویت انسان ارایه دهد؛ تصویری که بتواند در زندگی فردی و اجتماعی او تاثیری مثبت داشته باشد. نوشتار حاضر، از طریق روش اسنادی، تحلیل محتوا و توصیف گرایانه، به طرح، بررسی و نقد دیدگاه های متکلمان از منظر ملاصدرا میپردازد و نشان میدهد که تعریف صدرالمتالهین از هویت انسان و ظرفیت وجودی او، با تعریفی که متکلمان در اینباره ارایه کرده اند، بکلی متفاوت و حتی مقابل آن است. متکلمان برخلاف ملاصدرا، هویت و ظرفیت وجودی انسان را بسیار جزیی و محدود شمرده اند و بتبع آن دچار مشکلات و محذوریتهای متعدد شده اند.