بررسی استعاره های هستی شناختی حوزه مفهومی «قلب» در نهج البلاغه

استعاره در گفتمان دینی ابزاری پویا برای سازماند هی مفاهیم انتزاعی به شمار می رود. زبان دین، زبانی استعاری است؛ چراکه تصویر استعاری، مبتنی بر نوعی روشن گری مفهومی است که در بیان ادراک های شهودی و نیز شناخت لایه های مفهومی مقولات انتزاعی که در تفکر دینی به وفور یافت می شود، بستری مناسب فراهم می آورد. «قلب» نیز از جمله مقولات انتزاعی است که در آیات و روایات بسیاری با تکیه بر زبان استعاری، جنبه هایی از حقیقت و ماهیت آن تبیین شده است. جایگاه و ارزش «قلب» تا حدی است که در اندیشه و تفکر عرفانی آن را حقیقت و گوهر وجود انسان، و مرکز علم و معرفت دانسته اند و همین امر ضرورت بررسی جهان بینی و اندیشه علوی در مفهوم سازی «قلب» را دوچندان می نماید. بر این اساس، پژوهش حاضر بر پایه نظریه استعاره شناختی لیکاف و جانسون به بررسی دیدگاه امام علی(ع) درباره مفهوم «قلب» پرداخته و سعی بر آن دارد، ابعاد شناختی و ساختار هستی شناختی «قلب» در نهج البلاغه را توصیف نماید. بررسی استعاره های موجود نشان از آن دارد که قلمرو شناختی «قلب» در نهج البلاغه بسیار گسترده است و امام علی(ع) برای تبیین معنای شناختی «قلب» از انواع استعاره های هستی شناختی بهره برده است. مفهوم پردازی «قلب» در نهج البلاغه بیشتر بر مبنای شخصیت بخشی به کمک ویژگی ها و اندام های جسمی، مانند چشم و گوش استوار شده است، پس از آن مظروف پنداری «قلب» از بسامد بالایی برخوردار است.