بررسی تحلیلی-انتقادی انتساب حکمت 467 نهج البلاغه با تاکید بر عبارت (ضرب الدین بجرانه)

تقطیع نهج البلاغه همواره زمینه ای را فراهم کرد تا برخی بدون توجه به سایر اجزاء، نظریه هایی تقریر کرده و به نهج البلاغه نسبت دهند. حکمت 467 نهج البلاغه که برخی آن را در مدح خلیفه دوم ذکر کرده اند، در حوزه فضای صدور، سند و دلالت دارای چالش های متعددی است، هم چنان که کلامی دیگر منسوب به علی (ع) در منابع اهل سنت و با معنای مشابه کلامی، نیازمند بررسی صحت و سقم این دیدگاه است؛ مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی دیدگاه ها درباره هر دو کلام و بررسی آراء متعدد، این دو بیان را در راستای هم مورد ارزیابی قرار داده است و نتایج به دست آمده بیانگر این مطلب هستند که منبع نقل سیدرضی در این دوره موجود نیست و کلام ذکر شده در مصادر اهل سنت، دارای اشکالات متعدد ضعف سندی و محتوایی است و نمی تواند مستندی برای نهج البلاغه باشد و آنچه برخی در باب استناد کلام مذکور به نامه حضرت در جریان شهادت محمدبن ابی بکر پنداشته اند، قابلیت استناد ندارد. از سوی دیگر کلام منسوب به عایشه با مضمون دو کلام و با توجه به دیدگاه عده ای از پژوهشگران شیعی، انتساب این سخن به علی (ع) را به شدت دچار تردید می کند.