رباعیات خیام و رباعیات خیامانه در سفینه یحیی توفیق، جنگ 14456 کتابخانه گنج بخش و سفینه 534 کتابخانه مجلس

در کتابخانه مجلس، سفینه ای متعلق به سده دهم هجری وجود دارد که پس از جنگ 14456 کتابخانه گنج بخش (به احتمال بسیار متعلق به اواخر قرن هشتم هجری)، دومین بیاضی است که به سفینه یحیی توفیق (مورخ 754ق.)، گردآورده سعدالدین الهی/ آلهی شباهت بسیار دارد. نگارندگان از رهگذر تصحیح این سفینه دریافتند که هرچند میرافضلی در کتاب رباعیات خیام در منابع کهن از جنگ 14456 کتابخانه گنج بخش بهره برده، اما از میان رباعیات منسوب به خیام که در آن جنگ آمده، شش رباعی در کتاب ایشان نیامده است. همچنین در سفینه یحیی توفیق هم دو رباعی از خیام یا منسوب به او و یک رباعی خیام یا خیامانه، به خطی متفاوت از متن، اما بدون اشاره به نام او آمده، که برای نخستین بار در این نوشتار شناسانده می شوند؛ افزون بر اینها، گرچه سفینه 534 کتابخانه مجلس در سده دهم هجری فراهم آمده، اما به دلیل آنکه این سفینه هم تدوین سومی از دو جنگ کهن پیشین و با حفظ ساختار اصلی آنهاست، باید اعتبار ده رباعی بازیافته از این بیاض را نیز از گونه ابیات دو سفینه پیشین دانست و بایسته است به رباعیات خیام و یا خیامانه در این جنگ توجه جدی شود. بنابراین نوشتار حاضر می کوشد رباعیات بازیافته این سه سفینه را به عنوان تکمله ای بر کتاب رباعیات خیام در منابع کهن ارایه دهد و با استفاده از منابع، صحت انتساب آن ها را به خیام بررسی کند.