بررسی نسبیت اخلاق از منظر آیات قرآن

ادیان الهی ازجمله دین اسلام و آموزه های آن به ویژه قرآن کریم، به اخلاق و مولفه‎های آن به صورت ویژه توجه کرده اند. مطالعه ادیان الهی ازجمله دین مبین اسلام، گویای نقش اخلاق در عرصه های مختلف زندگی بشری است. یکی از مسایل بسیار مهم که محل بحث آن در علم اخلاق نمی باشد بلکه در علم دیگری به نام فلسفه اخلاق مطرح می شود و به اصطلاح از مبادی تصدیقی علم اخلاق بوده، مسئله اطلاق و نسبیت گزاره های اخلاقی است. فراتر از طرح رویکردها و دیدگاه ها، نتایج و پیامدهای مهم نظری و عملی این مسئله بوده که از جمله اندیشه نسبیت گروی در اخلاق، پیامدهای ناگواری را به دنبال داشته است. ظهور برخی بحران‎های اخلاقی در میان برخی جوامع بشری بر اساس رواج این اندیشه است. فروکاهیده شدن اخلاق در عصر حاضر و آن در حد تمایلات و سلایق، توافقات و قراردادهای فردی یا جمعی، موجب التزام به دیدگاه نسبیت گرایی اخلاقی شده است. از جمله آثار زیان بار پذیرش این اندیشه در جوامع اسلامی، عصری و نسبی بودن گزاره های دینی (گزاره های اخلاقی) و نفی جاودانگی، کمال و خاتمیت دین اسلام خواهد بود. بر اساس این رهیافت، واکاوی اثبات نظریه مطلق گرایی از منظر نصوص دینی و عمدتا آیات قرآنی اهمیت و ضرورت مضاعفی پیدا می کند. این مسئله با رویکرد قرآنی، تاکنون مورد پژوهش اندیشمندان علوم قرآنی و مفسران اعم از عامه و خاصه، به صورت مستقل قرار نگرفته است؛ البته برخی مفسران با توجه به برخی آیات، در این مسئله ورود نموده و نظرهای متفاوتی نیز ابراز داشته اند؛ اما با بررسی در منابع و متون تفسیری مختلف به این نتیجه رسیده می شود که اکثر مفسران قدیم و جدید به این مسئله مهم ورود پیدا نکرده اند. در این جستار، بر اساس برخی آیات قرآنی و طرح دیدگاه برخی مفسران، به اثبات دیدگاه «مطلق گرایی حداقلی در اخلاق» پرداخته می شود.