تعیین نرخ مجاز مصرف ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) از نظر فلزات سنگین در رودخانه های شهر خاش

فلزات سنگین به عنوان یکی از گروه های اصلی آلاینده های محیط آبی، در اثر فعالیت های طبیعی و انسانی به محیط آبی راه می یابند. این فلزات ممکن است در بدن موجودات آبزی، از جمله ماهی تجمع یابند و خطر بالقوه برای سلامتی اکوسیستم و موجودات زنده و بخصوص برای انسان محسوب گردند. در مطالعه حاضر، میزان غلظت فلزات سنگین)روی، مس، سرب و نیکل (در بافت عضله ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) در سه ایستگاه (دهپابید، بیداستر و اسکل آباد) شهر خاش در بهار 1398 مورد سنجش قرار گرفت. پس از آماده سازی و هضم شیمیایی بافت ماهی، میزان فلزات سنگین مورد مطالعه به وسیله دستگاه جذب اتمی تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد بالاترین میزان تجمع به ترتیب مربوط به روی>مس>سرب>نیکل در همه ایستگاه های مورد مطالعه است. میانگین میزان تجمع فلزات سنگین با استانداردهای بین المللی WHO، FDA، NHMRC، FAO، UKMAFF و USEPA مقایسه شد. میزان سمیت فلزات سنگین مس، روی و سرب پایین تر از غلظت مجاز استاندارهای بین المللی بوده است. طبق نتایج تنها فلز نیکل نزدیک به میزان حد مجاز با استاندارد WHO در نمونه های بیداستر و اسکل آباد بود که نشان می دهد باید کنترل بیشتری بر روی منابع تولیدکننده این فلز در اطراف مناطق مورد نظر انجام داد. همچنین میزان جذب روزانه (EDI) فلزات مورد مطالعه برای مصرف کنندگان کودک و بزرگسال، پایین تر از دوز مرجع تعیین شده توسط سازمان EPA و مصرف قابل تحمل (TI) ارایه شده توسط سازمانFAO/WHO به دست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد مصرف ماهی قزل آلای رنگین کمان از حیث بهداشتی برای مصارف انسانی مناسب است اما با توجه به خاصیت تجمع زیستی و سمیت فلزات سنگین، مطالعات ارزیابی ریسک و تعیین نرخ مجاز مصرف ماهی با در نظر گرفتن همه مسیرهای مواجهه با آن در این مناطق ضروری به نظر می رسد.