استفاده از مدل ترکیبی دیمتل-ANP - HSEEبرای ارزیابی واحدهای درمانی مطالعه موردی: بیمارستان عرب نیای قم

رعایت دستورالعمل های مرتبط با HSE در محیطی مانند بیمارستان باعث افزایش ایمنی و بهبود راندمان بیمارستان می شود. توجه به فاکتور ارگونومی باعث تکامل HSE و پیدایش HSEE گردیده است. تحقیقات زیادی درباره مدیریت HSE انجام شده است ولی بندرت به وزن متفاوت فاکتورها توجه شده و عامل ارگونومی نیز مورد دیده نشده است. هدف از اجرای این تحقیق ارایه یک مدل کمی برای اندازه گیری عملکرد واحدهای سازمان بر اساس رعایت موازین معمول HSE و در نظر گرفتن عامل ارگونومی (HSEE) است. تحقیقات نشان داده عامل ارگونومی نقش زیادی در افزایش عملکرد نیروی انسانی در تمام زمینه ها دارد. تدوین چنین مدلی می تواند به تصمیم گیری بهتر مدیران در راستای کاهش آسیب ها در سازمان منجر شود. همچنین موجب ارایه بازخوردهای دقیق تر به واحدهای سازمان جهت خودارزیابی و محاسبه هرگونه امتیاز برای آن ها در نهایت رتبه بندی واحدها خواهد گردید.

این مطالعه با توجه به هدف تحقیق کاربردی و بر اساس روش انجام کار توصیفی، پیمایشی می باشد. با استفاده از تحقیقات پیشین و مرور ادبیات تحقیق 4 حوزه اصلی ایمنی، بهداشت، محیط و ارگونومی و 12 متغیر برای طراحی مدل HSEE شناسایی شد. برای کشف پایایی پرسشنامه تحقیق از روش آلفای کرونباخ و نمونه 11 تایی استفاده شد. مقدار آلفا بیش از 8/0 براورد گردید و پایایی پرسشنامه تایید شد. بمنظور کشف ارتباط بین عوامل از روش دیمتل با نمونه 8 تایی استفاده شد. با استفاده از عوامل و همچنین ارتباط بین آنها، درخت تصمیم مبتنی بر روش ANP معماری گردید و همچنین وزن شاخص ها بدست آمد. برای ترکیب دیمتل با ANP از روش یونگ لن استفاده شد. مدل طراحی شده در بیمارستان عرب نیای قم اجرا گردید. از آنجا که اطلاعات لازم مربوط به میزان رعایت هر یک از مولفه های HSEE در بیمارستان وجود نداشت، برای جمع آوری این اطلاعات پرسشنامه ساده ای با استفاده از طیف لیکرت طراحی شد. این پرسشنامه در کل 8 واحد منتشر گردید و 11 پرسشنامه تکمیل گردید. در نهایت، واحدهای بیمارستانی بر اساس میزان رعایت ضوابط ایمنی، بهداشت، محیط و ارگونومی رتبه بندی شدند.

مهم ترین دستاورد این تحقیق یک مدل کمی شامل 4 حوزه ایمنی، بهداشت، محیط و ارگونومی و 12 متغیر می باشد. نتایج نشان داد بین حوزه های اصلی و همچنین متغیرهای تحقیق ارتباط وجود دارد. شناسایی این ارتباطها مشخص کرد سلسله مراتب تصمیم از نوع شبکه ای است و مدل حاکم بر مساله از نوع ANP می باشد. همچنین عامل ارگونومی بیشترین تاثیرگذاری را بر سایر عوامل کلان دارد و عامل کارکنان بیشترین تاثیر را بر سایر متغیرهای 11 گانه تحقیق دارد.

بر اساس نتایج بدست آمده میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری هر یک از مولفه های تشکیل دهنده مدل HSEE، با یکدیگر متفاوت است. بکارگیری مدل در بیمارستان عرب نیای قم نشان داد واحدهای تجهیزات پزشکی، مالی و اداری به ترتیب رتبه های اول تا سوم را در زمینه رعایت HSEE کسب می کنند. با تدوین مدل اندازه گیری HSEE شامل تعیین شاخصها، زیر شاخصها، ارتباط آنها و وزن یکایک آنها، مشخص شد که وزن فاکتور کارکنان از سایر فاکتورها بیشتر است. این مطالعه چارچوبی برای سنجش عملکرد بیمارستان در زمینه رعایت HSEE ارایه می کند.