خوانش قصیده «رحله ثانیه لجلجامش» جواد الحطاب؛ بر اساس رهیافت نشانه شناسی مایکل ریفاتر

رهیافت نشانه شناسی مایکل ریفاتر متکی بر ساختار گرایی و واکنش خواننده است و در پی بررسی ارجاع نشانه ها به یکدیگر در درون متن برای ایجاد شبکه ای به هم پیوسته از نشانه ها است. اساس این نظریه کشف شبکه معنایی شعر بر پایه تفسیر بر اساس توانش ادبی خواننده است و می کوشد خاستگاه متن را از طریق عبور از خوانش اکتشافی به خوانش پس کنشانه کشف نماید. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در صدد تحلیل و بررسی فرآیند های نشانه پردازی قصیده «رحله ثانیه لجلجامش» جواد الحطاب بر اساس نظریه ریفاتر برای دریافت لایه های پنهان متن است. سه انباشت جستجو و حرکت، ویرانی و نابودی، و غربت و هجران معنابن های اصلی قصیده را تشکیل می دهد و چهار منظومه توصیفی فقر و بدبختی، مرگ و ایستایی، تاریکی و اختناق و دست یافتن به رستاخیزی و بیداری بیانگر فضای فکری حاکم بر قصیده است. هیپوگرام های قصیده نیز بر محور ظلم و استکبار، اختناق و عدم آزادی بیان و اندیشه، سایه افکندن ناامیدی بر جامعه و تلاش برای رستاخیز و انقلاب می چرخد و ماتریس ساختاری قصیده با دغدغه و نگرانی شاعر آغاز می شود و با جستجوی هادی و منجی ادامه یافته به ناامیدی و مرگ کشیده شده و در نهایت به رستاخیزی، نوزایی و امید منتهی می شود.