بررسی شیوه جبران خسارت در بیمه اسلامی (تکافل) و بیمه اتکایی از منظر حقوق شهروندی

جبران خسارت مهم ترین نقش بیمه است. قلمرو خسارت در بیمه بسیار فراتر از تعاریف قانون مدنی در باب ضمان قهری است. چرا که بیمه ها هم در برابر خسارات قراردادی و هم خسارات قهری مسوولند. براساس ملاحظات اخلاقی و اصول حاکم بر روابط اجتماعی بیمه مکلف به جبران تمام خسارات وارده به زیان دیده و اعاده به وضع سابق است. اما گاهی اوقات میزان خسارات وارده به بیمه گذار تا حدی است که شرکت بیمه قادر به جبران خسارت نیست درنتیجه شرکت های بیمه ابتدایی می کوشند تا با تقسیم مسوولیت به موجب عقد بیمه اتکایی از میزان مسوولیت خود بکاهند. تکافل یک عقد بیمه اسلامی است که با ایجاد تضامن میان شرکت کنندگان تقسیم ریسک می کند. حال سوال اساسی اینجاست که شهروندان جامعه چگونه می توانند از طریق بیمه اتکایی و تکافل جبران خسارات خود را بخواهند و نحوه عملکرد این دو نهاد برای جبران خسارت به چه ترتیبی می باشد؟ از نتایج این پژوهش این است که در بیمه های اتکایی به طرق جبران خسارت نسبی و غیر نسبی، جبران خسارت در قرارداد مازاد خسارت در مدت معین، جبران خسارت در بیمه اتکایی اجباری و اختیاری صورت می گیرد و در تکافل نیز بر اساس مدل های مضاربه و وکالت به عنوان دو مدل رایج جبران خسارت صورت می پذیرد. هدف این پژوهش معرفی راهکاری کاربردی برای جامعه شهروندی اسلامی در جهت جبران خسارت توسسط بیمه ای اسلامی و فاقد ایرادات فقهی وارد بر بیمه است. درنتیجه در صورت تبیین علمی و قانون گذاری مناسب می توان تکافل را به عنوان جایگزین مناسب برای بیمه های اتکایی متعارف معرفی نمود. روش پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی است که با شیوه اسنادی و کتابخانه ای، اطلاعات جمع آوری شده است.