معرفی یک ژانر کهن: بزمارزم

انواع ادبی در ایران بیشتر با ژانرهای اروپایی شناخته می شود و در این زمینه، اهتمام بسیاری از پژوهشگران به انطباق این ژانرها بر متون فارسی محدود شده است؛ درحالی که ژانرها ویژگی های ذاتی ندارند، بلکه متشکل از مجموعه صفاتی هستند که به صورت متراکم در آثار معینی گرد آمده اند. بنابراین در چنین رویکردی، کار محقق بررسی ویژگی های ساختاری آثاری است که «در یک طبقه ژانری» قرار می گیرند. در این مقالهبه روش توصیفی تحلیلی برمبنای رویکرد ژانری و مطالعه روایت شناسی، ویژگی های معرف یک نوع در شش منظومه از قرن پنجم تا یازدهم هجری استخراج و بررسی شده است. براساس داده های این متون، یکی از انواع ادبی فارسی با نام پیشنهادی «بزمارزم» روایتی منظوم از کردار های پهلوانی و عاطفی قهرمان پهلوان و بزرگ بانویی جنگجو در قالب مثنوی است که با انگیزه عشق زمینی دوسویه پدید می آید و به پایان مطلوب (وصال/ سلطنت) خاتمه می یابد. این نوع از ساختمان روایی، قالب بیانی، ارکان روایت، شخصیت پردازی، انواع کنش، راوی، مخاطب روایی و شیوه نقل تقریبا مشابهی برخوردار است. باوجود ویژگی های ساختاری منحصربه فرد، تصور می شود «بزمارزم» یکی از گونه های تعریف ناشده شعر کلاسیک فارسی است که به رغم شباهت های ظاهری که شاید با دیگر انواع داشته باشد، مشخصات فرمی و محتوایی خاصی دارد که آن را از دیگر انواع مشابه متمایز می کند.
.