تحلیل نیروهای موثر در شهری شدن رانت در قالب طرح های آماده سازی زمین مسکونی شهری (مطالعه موردی: شهر زنجان)

تولید فضای شهری برآیند تعاملی فرایند‏‏های محیطی، اقتصادی،‏‏ اجتماعی،و سیاسی است. وجه اشتراک میان نظام‏های اقتصادی متفاوت هر کشوری حضور عامل تولید زمین به‏عنوان مهم‏ترین رکن توسعه شهری در برقراری رابطهیادشده است. هر چقدر قدرت نهادها و مدیران محلی در مدیریت جریانات اقتصادی-اجتماعی و کالبدی شهر ضعیف باشد، کنشگران فعال در بازار زمین و مستغلات شهری به عاملان اصلی در توسعه شهری و تولید فضای رانتی تبدیل می‏شوند. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی نقش عوامل و مولفه‏های تاثیر‏گذار بر تولید فضای رانتی شهر زنجان در درون صورت‏بندی نظام اقتصادی رانتیر کشور به‏واسطه طرح‏های آماده‏سازی زمین مسکونی بررسی می‏شود. گردآوری داده‏ها با مطالعات کتابخانه‏ای و میدانی انجام شد. تحلیل داده‏ها نیز با روش دلفی، مدل TODIM، تحلیل مسیر و مدل DPSIRبا کمک نرم‏افزار SPSSانجام شد. نتایج برآمده از آزمون تحلیل مسیر نشان می‏دهد شاخص‏های کنترل محدوده شهری با اثر مستقیم 527/0بیشترین ارتباط را با ساخت شهری مبتنی بر رانت دارد و شاخص سهم قیمت زمین در قیمت تمام‏شده مسکن با ضریب 794/0 و سهم ارزش افزوده نفت در تولید ناخالص داخلی با ضریب 792/0 بیشترین تاثیر را در تولید فضای رانتی از نظر رتبه‏بندی مدل تودیم دارد. در این رابطه برای مقابله با تولید فضای رانتی،جلوگیری از تبدیل زمین به اوراق بهادار ملکی و مستغلاتی برای بروز کنش رانت‏جویی بازتوزیعی و چرخش به سیاست‏های بازآفرینی شهری ضروری است.