مفاهیم و مبانی تحلیل داده ها و اطلاعات آماری در نظام آماری مدرن

یکی از مهمترین اصول بنیادین آمار رسمی که همه سازمان های ملی، منطقه ای و بین المللی تولید کننده آمار رسمی در سرتاسر جهان ملزم به رعایت آن بوده و در واقع برای ادامه حیات و فعالیت چنین نهادهایی ضروری است، اصل بی طرفی و رعایت اخلاق حرفه ای است. اطمینان طیف وسیع ذینفعان این سازمان ها و به ویژه کاربران آمار رسمی از استقلال حرفه ای سازمان های ملی آمار و به طور کلی تر نظام آمار رسمی، به عنوان یک سرمایه اجتماعی از مهمترین عوامل موفقیت این سازمان ها به عنوان نهادهای ملی و حاکمیتی، در تولید و انتشار آمارهای صحیح و معتبر به شمار می رود. با توجه به نقش مهم آمار رسمی در توسعه و پیشرفت کشورها، این اعتبار و سرمایه اجتماعی اهمیت فراوان و حیاتی دارد. از همین روی از دیر باز یکی از چالش های سازمان های تولید کننده آمار رسمی به ویژه سازمان های ملی آمار، موضوع ارایه تحلیل و انجام پیش بینی بر اساس آمار های تولیدی بوده است. بنابراین در گذشته سازمان های ملی آمار، به دلیل نگرانی از خدشه دار شدن استقلال حرفه ای و یا درگیر شدن در مسایل و حواشی ناشی از ارایه تحلیل ها، همواره از این مقوله دوری جسته و تحلیل را وظیفه خود نمی دانستند. با این وجود و با توجه به پیشرفت های فزاینده ای که در دانش و فناوری در زمینه های گوناگون در جوامع بشری رخ داده و منجر به دگرگونی و پیچیده تر شدن آن ها گشته، لزوم تغییر در رویکردها و روش های تولید آمار رسمی اجتناب ناپذیر شده است. از همین روی در سال های اخیر به ویژه از سال 2010 موضوع مدرن سازی سازمان های آماری و به تبع آن نظام های ملی آمار رسمی در ادبیات موضوع این مقوله و در بالاترین سطوح مرجع و بین المللی آمار رسمی، به طور جدی مطرح شده و دنبال می شود. یکی از موضوعاتی که در رویکرد مدرن سازی آمار رسمی مطرح است موضوع تحلیل آمارهای تولید و منتشر شده در نظام آمار رسمی و نقش سازمان های ملی آمار در این خصوص است. در این مقاله تلاش شده تا ضمن مطالعه این موضوع و بررسی بایدها و نباید های تحلیل داده ها و اطلاعات آماری توسط تولید کنندگان آمار رسمی در یک نظام آماری مدرن، به بسترها و چگونگی انجام تحلیل در سازمان های ملی آمار به عنوان هماهنگ کننده و محور اصلی فعالیت های آمار رسمی در نظام های ملی آمار پرداخته شود.