کرونا و جهانی شدن در نظام بین الملل؛ همکاری اجتناب ناپذیر است؟

صرف‌نظر از روزهای آغازین بحران کرونا که به‌واسطه سیاسی شدن آن، شاهد واگرایی در عرصه نظام بین‌الملل بودیم، درواقع، نظام بین‌الملل و نظم کنونی حاکم بر آن همواره بر اساس معیارها و شاخص‌های رایج پیش از کرونا پابرجا خواهد ماند؛ ولی در حوزه جهانی شدن، باید بر این امر اذعان داشت که شرایط متفاوت است و بسیاری از ویژگی‌ها و روندهای جهانی شدن به‌دنبال گسترش کرونا کاملا متوقف شده و یا تغییر رویه داده و در مقایسه با گذشته، با روش‌های متفاوتی ادامه می‌یابد؛ به‌هرروی، این واقعیت اهمیت دارد که جهانی شدن علی‌رغم توقف موقتی که کرونا بر آن تحمیل کرد، به حیات خود ادامه خواهد داد. همان‌طور که بحران کرونا مانعی بر سر راه جهانی شدن و تداوم آن در نظام بین‌الملل قرار داد، زمینه‌های روش‌های نوینی را نیز فراهم آورد تا جهانی شدن با اشکال جدیدی به رسالت خود ادامه دهد.
درخصوص چشم‌انداز عصر پساپاندمی باید به این نکته اشاره کرد که گرچه کرونا ممکن است در سلسله‌مراتب قدرت در جهان تغییراتی ایجاد کند، درواقع، نظم بین‌المللی دستخوش تحولات جدی و بنیادینی نخواهد شد. برخی از ویژگی‌های کلی که در میان علمای حوزه روابط بین‌الملل برای دوران پساپاندمی برشمرده می‌شوند عبارت‌اند از: کاهش علاقه در پیوستگی جهانی درنتیجه جهانی شدن، تقلیل نقش رهبری آمریکا در جهان، افزایش رقابت آمریکا و چین و نزدیکی بیشتر روسیه و چین در حوزه‌هایی که دارای دغدغه‌های مشترک هستند. درواقع، پاندمی این تغییرات را شدت خواهد بخشید تا اینکه تحولات بنیادین نوینی را در امور جهانی به‌وجود آورد
در این شرایط، آنچه ضرورت دارد و مستلزم اهتمام ویژه در سیاست‌گذاری در عرصه‌های ملی و بین‌المللی است، باور به نفس جهانی شدن به‌عنوان جریانی است که گرچه موقتا به‌واسطه کرونا از سرعت آن کاسته شده و برخی ویژگی‌های آن کاملا منسوخ گردیده است، با چهره جدید و ویژگی‌های نوین به حیات خود ادامه خواهد داد. بنابراین، لزوم برقراری توازن در خودکفایی کامل و شبکه وابستگی متقابل که حاصل این جریان جهانی است، بسیار اهمیت می‌یابد تا علاوه‌بر حفظ ارزش‌ها و رسالت کشور در تعاملات بین‌المللی، بیشترین استفاده را از مزایای این جریان جهانی ببرد و ابعاد منفی آن نیز مدیریت شود. چه‌بسا، برای اتخاذ سیاستی مناسب که برقراری چنین توازنی را تحقق بخشد، اصل همکاری و همگرایی اقتصادی به‌خصوص در عرصه منطقه‌ای و همچنین تقویت نهادهای منطقه‌ای در دوران بحران کرونا و پساکرونا امری اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌شود.