بررسی تطبیقی توقیفیت اسماء و صفات الاهی

از مسایلی که درباره اسماء و صفات الاهی میان صاحب نظران مطرح می شود این است که آیا اسماء و صفات توقیفی هستند یا نه؛ یعنی آیا ما می توانیم هر اسم و صفتی را به خدا نسبت دهیم یا اینکه فقط مجازیم اسماء و صفاتی را نسبت دهیم که در نصوص دینی آمده است. در این مسئله چهار قول مطرح است: 1. توقیفی بودن اسماء و صفات که اکثر اشاعره، و در میان امامیه شیخ مفید و همچنین اباضیه و ماتریدیان به آن معتقدند؛ 2. توقیفی نبودن اسماء و صفات که اکثر امامیه و معتزله و اکثر قریب به اتفاق فلاسفه و عرفا این قول را پذیرفته اند؛ 3. توقیفی بودن اسماء و توقیفی نبودن صفات که از میان اشاعره برخی مانند غزالی و فخر رازی و از میان امامیه حلی و میرداماد به آن معتقدند. همچنین، از سخنان ماتریدی نیز این سخن را می توان برداشت کرد؛ 4. قایلان به توقف که جوینی از اشاعره قایل به توقف است. در اصطلاح فلاسفه و عرفا، مراد از «اسم» همان حقایق خارجی است که از آنها به «اسم تکوینی» تعبیر می شود و مراد از «توقیفیت» این است که هیچ حقیقتی از موطن و مرتبه خود تجاوز نمی کند. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی به نتایج فوق دست یافته است.