تبیین جرایم غیرسودمدار در سنجه ی روان شناسی تکاملی و نظریه انتخاب عقلانی

نظریه های انتخاب عقلانی در پرتوی سادگی و کارایی روش خود، جایگاه ویژه ای در جرم شناسی دارند؛ با این حال در تبیین جرایم غیرسودمدار چندان موفق عمل نمی کنند. دیدگاه غالب این عدم موفقیت را در ماهیت غیرعقلانی جرایم غیرسودمدار جستجو می کند، اما دیدگاه روان شناسی تکاملی علت را مشکلات روشی موجود در نظریه های انتخاب عقلانی می داند. از همین رو، با ارایه ی یک روش تعاملی تلاش می کند نقاط ضعف نظریه های انتخاب عقلانی را در تبیین جرایم غیرسودمدار پوشش دهد و با ارایه ی یک روش کارا و منطبق با واقع، ضمن تبیین جرایم غیرسودمدار خود را به عنوان مکملی قابل اتکا برای نظریه های انتخاب عقلانی معرفی نماید. پژوهش پیش رو، تلاش دارد در ابتدا به این مسئله بپردازد که چرا نظریه های انتخاب عقلانی در تبیین جرایم غیرسودمدار موفق عمل نمی کنند و پس از آن به این پرسش پاسخ گوید که آیا می توانیم جرایم غیرسودمدار را در قالب یک نظریه ی عقلانی درک کنیم؟ روش مورد استفاده در این مقاله، توصیفی است و با توجه به اینکه ادبیات جرم شناسی را گسترش می دهد بنیادین محسوب می شود. این پژوهش به صورت کتابخانه ای صورت می پذیرد. در نوشته پیش رو، نشان داده شده است که انسان اقتصادی به عنوان یک نمونه ی علمی، انطباق چندانی با واقعیت های مرتبط با فرایند تصمیم گیری مجرمانه ندارد چراکه اصولا سازوکارهای شناختی انسان به گونه ای طراحی نشده اند که بتواند پیش از ارتکاب جرم اقدام به محاسبه ی دقیق سود و زیان رفتار خود کند. در نقطه ی مقابل عقلانیت سازشی می تواند سازوکارهای روان شناختی مرتبط با جرایم غیرسودمدار را به خوبی تبیین کند و نقش آن ها را در فرایند تصمیم گیری مجرمانه نشان دهد.