ماهیت شناسی اذن

«اذن» از نهادهای موثر و بنیادین در فقه و حقوق ایران است که در مورد ماهیت آن اختلاف ‏نظر وجود دارد. بیشتر پژوهش‏ها و تحقیقات فقها و حقوق دانان در مورد اذن، به آثار و احکام اذن برمی‏گردد و به ندرت ماهیت حقوقی آن مورد تحلیل قرار گرفته است. این مقاله با روش تحلیلی، توصیفی در پی پاسخ به این سوال است که آیا اذن یک عمل حقوقی یک طرفه(ایقاع) بوده و تحقق آن نیازمند انشاء است یا یک واقعه غیرانشایی است؟ نتایج تحقیق نشان می‏دهد در قانون مدنی، مقرره ای که ماهیت این نهاد حقوقی را مشخص کند، وجود ندارد. برخی فقها و حقوق دانان بر این باورند که اذن، صرفا اباحه محض است و در زمره عقود یا ایقاعات قرار نمی گیرد. گروه دیگر معتقدند که اذن یک عمل حقوقی و ایقاع به شمار می‏آید. به نظر نگارندگان، عمل حقوقی از اراده انشایی حاصل می‏شود، ولی اراده آذن فاقد چهره انشایی است. اثری که بر اذن بار می شود نیز در نتیجه اراده آذن نیست، بلکه شارع آن را جعل می‏کند، پس  باید اذن را واقعه حقوقی دانست.