سیمای پیش سقراطیان در آئینه اندیشه های صدرایی

ملاصدرا، احترام علمی ویژه ای برای حکمای یونانی پیش سقراطی قایل بوده است. تا جایی که از آنها به گشایندگان درب های حکمت الهی تعبیر می‌کند. صدرا حکمت را مختص به علوم برگرفته از دین انبیاء الهی می‌داند و از حکمایی نام می‌برد که آنها را دارای حکمت مطلق و پایه گذاران حکمت می‌داند که بر اثر زهد و صفای باطن از عالم محسوس برکنده اند و متشبه به اخلاق باری تعالی شده‌اند. همه آنها معتقد به حدوث عالمند. او نام هشت تن از بزرگان حکمت را ذکر می‌کند و قایل است که آنها به حقیقت رسیده‌اند و نظرشان در باب حدوث و فنای عالم منطبق بر نظر پیامبران است. او بیان می‌کند که حکمای یونان هشت نفرند. سه نفر آنها که ملطی‌اند عبارتند از تالس، انکسیمانس و آغاثاذیمون و پنج تن آنها یونانی‌اند، انباذقلس، فیثاغورس، سقراط، افلاطون و ارسطو. او تا حدی آنها را حکیم می‌داند که بیان می‌کند که به واسطه این حکما، انوار حکمت در عالم تابیده شده و علم ربوبی در دل ها منتشر شده است و آنها حکمت را به وسیله نور نبوت فراگرفته‌اند. آنها قایل به وحدانیت خداوند و احاطه علمی الهی به اشیاء هستند و به کیفیت صدور موجودات و چگونگی تکوین عالم می‌پردازند. در این مقاله، ما به بررسی و تحلیل جنس مواجه‌ مرحوم صدرالمتالهین با باورهای حکمای پیش سقراطی پرداخته ایم. هدف اصلی و نهایی ما، نه یک بررسی صرف و ساده انطباق و یا عدم انطباق، که استنتاج اصول محوری و ویژگی های اساسی نوع برخورد خاص صدرا با «دیگری فیلسوف» است.