تعهدات دولت در قبال حق برخورداری شهروندان از هوای سالم در حقوق ایران

امروزه با توجه به شدت آلودگی هوا و ملموس بودن پیامدهای زیانبار آن، تلاش و همکاری دولت و شهروندان جهت جلوگیری از آلودگی هوا امری ضروری است. در اغلب کشورها، علاوه بر شهروندان، دولت­ها نیز تعهداتی را در قبال حق برخورداری شهروندان از هوای سالم بر عهده دارند. تعهد دولت­ها در این زمینه، دارای اجزایی است و این اجزاء قوام­دهنده حق شهروندان در این خصوص هستند. به عنوان نمونه یکی از این اجزاء، تعهد دولت به فراهم نمودن وسایل اقامه دعوی و جبران خسارات ناشی از آلودگی هوا است. در حقوق عمومی ایران، علیرغم برخی تلاش­ها که در زمینه تضمین حق برخورداری شهروندان از هوای سالم از سوی دولت صورت گرفته است، وضعیت این حق چندان مطلوب نیست. به عنوان نمونه، «دفتر بررسی آلودگی هوا» به عنوان مهم­ترین نهاد مسئول در این زمینه، یکی از ارکان فرعی سازمان حفاظت محیط زیست، دارای اختیارات و امکانات بسیار محدودی برای اقدام در سطح ملی است که برای ایجاد هماهنگی­های فراسازمانی و فراوزارتخانه­ای کافی نیست. از این رو، تدوین و اجرای مناسب قوانین و مقررات زیست محیطی پیرامون هوای پاک (مانند تعیین استانداردهای مناسب و الزام نهادهای دولتی به کنترل رعایت این استانداردها از سوی منابع آلاینده)، نظارت دقیق بر عملکرد نهادهای دولتی مسئول در این زمینه و تقویت سازوکارهای اداری حفاظت از هوای پاک از طریق تقویت نهادهای دولتی مرتبط (افزایش پرسنل فنی متخصص، افزایش بودجه و امکانات مالی) و نیز فراهم نمودن وسایل اقامه دعوی و جبران خسارات ناشی از آلودگی هوا ضروری است.