بررسی امکانات تکریمی در «منشآت» قائم مقام فراهانی

امکانات تکریمی صورت‏های زبانی خاص هستند که برای ابراز ادب به مصداق‏های اسمی یا مخاطبان رمزگذاری شده‏اند. بررسی انواع امکانات تکریمی در منشآت قایم مقام فراهانی (1386) در دوره قاجار انگیزه اصلی تدوین این پژوهش قرار گرفته است . پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی و از نوع پیکره بنیاد می‏باشد .داده‏ های پژوهش مشتمل بر 2221 واژه تکریمی است که از پیکره پژوهش استخراج شده‏اند. این داده ‏ها بر اساس الگوی  شیباتنی (2006) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس این چارچوب نظری، امکانات تکریمی به چهار دسته تقسیم می‏شوند که عبارتند از «تکریمی‏ های‏ ارجاعی»، «تکریمی‏ های‏ مخاطب»، «زبان‏های اجتنابی» و «زیباسازی». بر اساس یافته‏ های این پژوهش، مشخص گردید که تکریمی‏ های ارجاعی در پیکره مورد نظر از بسامد بیشتری بر‏خوردارند و تکریمی‏ های مخاطب که ناظر بر استفاده از ادات، پیشوند و پسوند می‏باشد، در پیکره پژوهش یافت نشد. یافته‏ های این تحقیق نشان می‏دهد که علاوه بر طبقه‏ بندی شیباتنی (2006)، تکریمی‏ های توصیفی و دعایی را نیز می‏توان در زمره دیگر امکانات تکریمی‏های ارجاعی زبان فارسی قرار داد. همچنین، در این پژوهش مشخص گردید که موقعیت اجتماعی، قدرت و رسمیت در استفاده از امکانات  تکریمی در دوره قاجار تاثیر‏گذار بوده ‏اند.