واکاوی خط مشی سیاسی و اداری هخامنشیان در شبه جزیره عربستان

هخامنشیان چه مناطقی از شبه جزیره عربستان را تحت کنترل خود داشتند و نوع حاکمیت و شیوه اداره آن مناطق چگونه بوده است؟ محققان در این باره اختلاف نظرهای فراوانی دارند. در پژوهش حاضر با مرور و بازبینی دیدگاه های پژوهشگران پیشین تلاش شده است که با توجه به شواهد و مدارک تاریخی و باستان شناختی جدید، خط مشی سیاسی و اداری هخامنشیان درخصوص این سرزمین روشن گردد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که چون بخش های بزرگی از شبه جزیره عربستان در این زمان تا اندازه زیادی ناشناخته و دور از دسترس بوده است، نباید آن را به عنوان یک واحد جغرافیایی و سیاسی یکپارچه درنظر گرفت. چنین به نظر می رسد که عربستان در دوره هخامنشیان به بخش های مجزایی از نظر اداری و سیاسی تقسیم شده بود: ساتراپی اربایه از جنوب سوریه و بیابان نقب تا شمال حجاز را شامل می شد و برخی نواحی واقع در کرانه های جنوبی خلیج فارس مانند بحرین (تیلیمن) و عمان (مک) هم واحدهای سیاسی مجزایی به شمار می رفتند. هخامنشیان کرانه های جنوبی خلیج فارس را از طریق ساتراپی های بابل و مکران (ساتراپی چهاردهم) اداره می کردند و مناطق مواصلاتی شمال و غرب عربستان را با پیمان اتحادی که با اتحادیه قیداری بسته بودند تحت نظارت داشتند. گسترش قنات ها در عربستان و عایدات ناشی از جریان تجارت بخورات نشان می دهد که میان دو طرف روابطی دوسویه و سودمند وجود داشته است.