بازشناسی آثار تغییر جنسیت در جرایم و مجازات ها

زمینه و هدف :

روانپزشکان معتقدند ملال جنسیت در ترنس ها نقطه عزیمت بازسازی جنسی است ولی برخی فقها این عمل را نسبت به ترنس ها ظاهری دانسته و عبارت تغییر جنسیت را صرفا نسبت به دوجنسی ها صادق می دانند؛ هرچند که پس از فتوای تاریخی حضرت امام (ره) به عنوان مبدع و مبتکر جواز تغییر جنسیت، منع قانونی در این مورد وجود ندارد اما عدم شفافیت قوانین جزایی نسبت به تعیین مجازات دوجنسی ها و ترنس ها نگارندگان را بر آن داشت تا با دیدگاهی نو زوایای حقوقی و فقهی این مساله را بازکاوند و در این موضوع و احکامش چه برای تغییر و چه درقبل و بعد از آن تامل بیشتری کنند.

این نوشتار به صورت نظری بوده و روش مورد استفاده در آن توصیفی تحلیلی است. تکنیک جمع آوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه ای و با مراجعه به کتاب ها و مقالات داخلی و خارجی صورت گرفته است.

پیشگام بودن کشور ایران در صدور مجوزهای لازم برای انجام این عمل جراحی و از طرفی تفاوت دیدگاه قانونگذار نسبت به زنان و مردان در ابواب مختلف حقوق کیفری چالش های متعدد و سوالات مختلفی را در ذهن نگارندگان به وجود آورده است؛ به عنوان نمونه اگر فرد تحت چنین شرایطی مرتکب جرم شود، آیا براساس جنسیت زمان وقوع جرم مجازات می گردد یا جنسیت او در زمان رسیدگی ملاک صدور حکم و مجازات است. رویکرد قضایی کشور ما غالبا موافق با نظر اول است و جنسیت مرتکب در زمان وقوع جرم را ملاک قرار می دهد.

ملاحظات اخلاقی:

 در تمام مراحل نگارش این مطالعه، ضمن دقت در رعایت اصالت متون، اصول اخلاقی، صداقت و امانت داری رعایت شده است.

رویکرد قضایی کشور ایران غالبا جنسیت مرتکب در زمان وقوع جرم را ملاک صدور حکم قرار می دهد و خود را درگیر دیگر احتمالات نمی کند. (هرچند ابقاء معافیت از قصاص پدر و جد پدری پس از قتل فرزند، علی رغم تطبیق جنسیت، استثنایی بر این مدعاست). در رابطه با جرایمی مانند ارتداد نیز براساس اصل تفسیر به نفع متهم، جنسیتی ملاک صدور حکم قرار می گیرد که مجازات سنگینی را متوجه مرتکب نکند. اما رویه ناظر در برخی از جرایم تعزیری مانند ترک انفاق که جنسیت مرتکب در تعقیب او موثر است، بر ایفاء تعهدات زوج پیش از تغییر جنسیت دلالت دارد.