مفهوم شناسی تسبیب و مبانی اجتماع اسباب از منظر فقهای امامیه

مفهوم «سبب» در کنار مفاهیمی همچون مفهوم «مباشر» و «معاون»، از جمله مفاهیمی است که در شناخت مسئولیت در حوادث، تاثیر زیادی دارد. از این‏رو، شناخت این مفهوم و همچنین مبانی و دیدگاه‏های مختلف فقهای امامیه در زمان اجتماع اسباب، حایز اهمیت است. مشهور فقهای امامیه معتقدند که در زمان اجتماع اسباب باید یک سبب را بر سایر اسباب ترجیح داد؛ در حالی که تلف، منتسب به همه اسباب است. در مقابل، دسته‏ای از فقها نظریه تسهیم در ضمان و دسته دیگر، نظریه تساوی در ضمان را پذیرفته‏اند که سازگاری بیشتری با قواعد دارند. این مقاله، مبانی و ادله نظر مشهور درباره اجتماع اسباب، را نقد نموده و در نهایت، نظریه تساوی در دیه را برمی‏گزیند. این مقاله ضرر مالی را بررسی نمی‏کند؛ بلکه به اجتماع اسباب در ضرر جانی پرداخته و فروض مختلف مساله را از جهت قصد اسباب، علم به اینکه فعل مورد نظر نوعا کشنده است، تقصیر و انجام فعل غیرمجاز، به‏دقت بررسی می‏کند.