واکاوی عوامل موثر بر کنش رقابتی ایران و عربستان در دهه اول انقلاب

ایران و عربستان به عنوان دو کشور بزرگ منطقه خلیج فارس، در نزدیک به یک قرن از شکل گیری مناسبات شان، الگوهای رفتاری متفاوتی را در روابط میان خود تجربه کرده اند. پس از انقلاب اسلامی، تهران و ریاض که تا قبل از آن به واسطه برخی اشتراکات هویتی و الزامات نظام بین الملل در پیوند با یکدیگر بودند، رو در روی یکدیگر قرار گرفتند. در این زمان علاوه بر هم خوردن نظم و موازنه قدرت در منطقه، هویت جدید ایران از سوی سعودی به عنوان چالشی به مشروعیت مذهبی خود تلقی شد. این مقاله به دنبال آن است تا بررسی کند کدام عوامل موجب شده تا روابط این دو بازیگر از دوستی و همکاری، به سمت تنش و تعارض برود و این سوال طرح شده است که «عوامل موثر بر الگوهای کنش رقابتی ایران و عربستان در دهه اول انقلاب کدامند و چه پیامدی برای این روابط داشتند؟». پاسخ نگارنده این است که «عوامل هویتی، ژیوپلیتیکی و ساختاری مهمترین عوامل در شکل دهی به روابط ایران و عربستان در دهه اول انقلاب بوده و تلاقی رقابت های هویتی و ژیوپلیتیکی در کنار فشارهای ساختاری منجر به شکل گیری الگوی رقابتی-تعارضی در این روابط شد.» روش این مقاله توصیفی-تحلیلی است و از دو نظریه اجتماعی و مادی به عنوان بستر نظری استفاده شده است.